استرس و اضطراب به طور فزاینده ای در زندگی مدرن شایع هستند. در حالی که استرس بخشی طبیعی از زندگی است و حتی می تواند در دوزهای کم مفید باشد، سطوح استرس مزمن و بیش از حد می تواند روی سلامت جسمی و روانی تأثیر منفی بگذارد.

یکی از ارتباطاتی که تحقیقات در حال بررسی آن هستند، اثرات استرس و اضطراب طولانی مدت بر سلامت لثه است. آیا افزایش هورمون های استرس و اضطراب مزمن می تواند روی مشکلات لثه مانند تورم، حساسیت و خونریزی تأثیر منفی داشته باشد؟ بیایید مکانیسم های احتمالی زیربنای این ارتباط را تجزیه و تحلیل کنیم.

استرس چگونه روی بدن تأثیر می گذارد؟

بدن به لطف واکنش جنگی یا گریز درونی، برای تحمل مقادیر اندک استرس مجهز شده است. هنگام مواجه شدن با یک تهدید، واقعی یا درک شده، سیستم عصبی شما با ترشح هورمون های استرس مانند آدرنالین و کورتیزول زنگ خطر را به صدا در می آورد.

این هورمون ها باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی می شوند تا شما را برای مقابله با تهدید یا گریز به سوی ایمنی آماده کنند. تنفس و ضربان قلب شما افزایش می یابد، فشار خون بالا می رود، حواس تیزتر می شوند و منابع انرژی به سمت عضلات هدایت می شوند.

این پاسخ استرس برای بقای شما هنگام مواجه شدن با خطر فوری حیاتی است. با این حال، استرس مداوم و بی امان بدن شما را در حالت هوشیاری دائمی نگه می دارد. فعال شدن مزمن پاسخ های استرسی بدن به مرور زمان می تواند منجر به ساییدگی و فرسایش چندین سیستم شود:

اثرات استرس مزمن:

• سیستم ایمنی را سرکوب می کند – کورتیزول بالا به مدت طولانی توانایی سلول های ایمنی شما را برای پاسخ به عوامل بیماری زا ضعیف می کند. این شما را مستعد ابتلا به عفونت ها می کند.
• التهاب را افزایش می دهد – استرس باعث افزایش سطح نشانگرهای التهابی مانند پروتئین واکنشی C می شود. التهاب مزمن به بافت ها و اندام ها آسیب می رساند.
• هضم غذا را مختل می کند – استرس خون را از دستگاه گوارش دور می کند. می تواند باعث مشکلاتی مانند رفلاکس اسید، یبوست، اسهال شود.
• بر خلق و خوی تأثیر می گذارد – استرس پایدار با افسردگی، اضطراب، تحریک پذیری و سایر مشکلات سلامت روان ارتباط دارد.
• در چرخه خواب تداخل ایجاد می کند – کورتیزول و آدرنالین اضافی باعث می شوند به سختی به خواب بروید. کمبود خواب بیشتر بدن را تحت فشار قرار می دهد.
• باعث عدم تعادل هورمونی می شود – کورتیزول با انسولین، تیروئید و هورمون های جنسی تعامل دارد. این می تواند چرخه های قاعدگی، تنظیم گلوکز، متابولیسم و ​​موارد دیگر را مختل کند.
• سیستم قلبی عروقی را ضعیف می کند – استرس مزمن باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون می شود. این امر به مرور زمان باعث ساییدگی عروق خونی و عضله قلب می شود.
• به فرآیندهای شناختی آسیب وارد می کند – کورتیزول اضافی می تواند حافظه، تصمیم گیری، تمرکز و مهارت های حل مسئله را مختل کند.

واضح است که استرس مداوم و فعال شدن مداوم پاسخ های استرس اثرات مضری در سراسر بدن و ذهن دارد. درک این تأثیرات گسترده، زمینه را برای تجزیه و تحلیل چگونگی تأثیر بالقوه استرس مزمن بر سلامت دهان و بافت لثه فراهم می کند.

ارتباط دهان – بدن

شواهد علمی فراوانی برای رابطه دو طرفه بین سلامت دهان و سلامت کلی بدن وجود دارد. وضعیت دهان شما می تواند بقیه بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد و بالعکس. این پیوند سیستمیک دهانی وجود دارد زیرا:

• دهان حاوی بیش از 700 نوع باکتری است که برخی مفید و برخی دیگر مضر هستند. عدم تعادل در محیط میکروبی می تواند عفونت را به سایر قسمت های بدن گسترش دهد.
• التهاب لثه ناشی از باکتری باعث آزاد شدن سیتوکین ها در جریان خون می شود. این پروتئین های ایمنی التهابی باعث بروز التهاب در سایر نواحی بدن مانند قلب و مفاصل می شوند.
• بهداشت نامناسب دهان و دندان منجر به تجمع بیشتر پلاک روی دندان ها می شود و این امکان را برای باکتری های فراهم می کند تا وارد جریان خون شده و احتمالاً به اندام های اصلی بروند.
• شرایط موجود قبلی مانند دیابت و بیماری قلبی دارای اثرات التهابی هستند که می توانند مشکلات لثه را تشدید کنند.
• برخی از داروها به عنوان عوارض جانبی باعث خشکی دهان یا رشد بیش از حد باکتری های مضر دهان می شوند. این وضعیت تعادل میکروبی را تغییر می دهد.

با در نظر گرفتن این وابستگی متقابل بین سلامت کلی دهان و دهان، این احتمال وجود دارد که استرس مزمن ممکن است با سوء استفاده از ارتباط دهان با بدن به مشکلات لثه کمک کند. بیایید راه هایی که ممکن است این اتفاق بیفتد را بررسی کنیم.

استرس چگونه ممکن است بر سلامت لثه ها تأثیر منفی بگذارد؟

محققان هنوز در حال جدا سازی مکانیسم های دقیق از یکدیگر هستند، اما مطالعات متعدد نشان می دهند که استرس از راه های زیر بر سلامت لثه تأثیر می گذارد:

استرس عادات بهداشتی دهان و دندان را مختل می کند.

مراقبت خوب از دهان مستلزم آن است که به طور فعال زمان و تلاش خود را به مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، استفاده از دهانشویه و پاکسازی تخصصی دندان اختصاص دهید. اما سطوح بالای استرس اغلب منجر به کاهش مراقبت از خود و عادات بهداشتی ضعیف می شوند.

افرادی که با اضطراب مفرط، افسردگی یا فشار سر و کار دارند ممکن است رعایت مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم و مؤثر برایشان مشکل باشد. بهداشت نادر یا ناکافی دهان امکان انباشته شدن پلاک بیشتر – یک لایه چسبناک از باکتری ها روی دندان ها – روی لثه ها و بین دندان ها را فراهم می کند.

رشد بیش از حد پلاک بافت لثه را تحریک می کند و باعث التهاب، تورم و خونریزی می شود. این می تواند امکان دسترسی باکتری ها به عمق بافت های لثه را فراهم می کند و منجر به بروز عفونت های جدی تر می شود.

استرس سیستم ایمنی را ضعیف می کند.

همانطور که قبلاً توضیح داده شد، کورتیزول دائماً بالا به دلیل استرس مزمن، باعث سرکوب پاسخ های ایمنی بدن می شود. این اختلال ایمنی ناشی از استرس می تواند لثه ها را در برابر عفونت های باکتریایی آسیب پذیرتر کند.

هنگامی که ایمنی کاهش می یابد، باکتری ها می توانند به راحتی اپیتلیوم – سد بیرونی محافظ لثه ها – را بشکنند. باکتری های دهان مانند Porphyromonas gingivalis و Tannerella forsythia می توانند به بافت های لثه نفوذ کرده و باعث ایجاد التهاب و آسیب بیشتر شوند.

استرس التهاب را تشدید می کند.

استرس مزمن به صورت سیستماتیک سیگنال های التهابی مانند پروتئین واکنشی C و سایتوکین های التهابی را افزایش می دهد. این وضعیت باعث یک حالت ثابت التهاب درجه پایین در سراسر بدن می شود.

افزایش التهاب ارتباط نزدیکی با پیشرفت بیماری لثه دارد. این می تواند باعث تخریب ساختارهای حمایت کننده دندان – لثه، الیاف پریودنتال و استخوان آلوئولار شود.

ترکیبی از باکتری های اضافی و پاسخ های التهابی تقویت شده به دلیل استرس ممکن است به طور هم افزایی برای تجزیه بافت های لثه عمل کند.

استرس می تواند فشردن و ساییدن دندان ها را افزایش دهد.

بسیاری از افراد در هنگام احساس تنش و اضطراب، افزایش دندان قروچه یا فشردن دندان ها را گزارش می دهند. این کار باعث وارد آمدن فشار غیر عادی زیاد به ماهیچه های جونده می شود و مینای دندان را از بین می برد. فشردن و ساییدن دندان ها همچنین می تواند به بافت لثه اطراف دندان ها آسیب وارد کند و آنها را ملتهب سازد.

با گذشت زمان، این آسیب مزمن به لثه، دسترسی آسان تر باکتری ها برای ایجاد عفونت های شدیدتر مانند پریودنتیت را فراهم می کند. فشار حتی ممکن است باعث لق شدن دندان درون حفره آنها شود.

استرس جریان بزاق را کاهش می دهد.

استرس داشتن یا مضطرب بودن اغلب باعث خشکی دهان می شود، زیرا مانع تولید بزاق می شود. بزاق مانند یک محلول پاک کننده داخل دهان عمل می کند. بقایای غذا را از بین می برد، اسیدهای مضر را خنثی می کند و حاوی ترکیباتی است که با میکروب ها مبارزه می کند.

کاهش بزاق به دلیل استرس، باعث تکثیر سریع تر باکتری های ایجاد کننده حفره می شود. همچنین خطر ابتلا به عفونت های قارچی مانند برفک دهان را افزایش می دهد. شکایت از ناکافی بودن بزاق و خشکی دهان در افراد مبتلا به اضطراب مزمن شایع است.

در حالی که مطالعات بالینی بیشتری در انسان نیاز هستند، این مکانیسم های بالقوه نشان می دهند که چگونه استرس طولانی مدت می تواند به طور قابل قبولی در پیشرفت بیماری لثه نقش داشته باشد. اکنون اجازه دهید برخی از شواهد علمی جمع آوری شده تا کنون را بررسی کنیم.

مطالعاتی که ارتباط بین استرس و بیماری لثه را بررسی می کنند

تعدادی از مطالعات مشاهده ای، ارتباط بین استرس روانی، اضطراب و بیماری لثه را پیدا کرده اند:

• مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ در مجله پریودنتولوژی منتشر شد، نشان داد که دانشجویان دندانپزشکی در طول دوره های امتحانی نسبت به بعد از امتحانات، بیشتر در معرض التهاب لثه بودند. سطوح استرس با استفاده از نمونه های کورتیزول بزاقی ارزیابی شدند.
• مطالعه ای در سال 2011 در Acta Odontologica Scandinavica نشان داد که بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی 59 درصد شانس بیشتری برای تشخیص پریودنتیت دارند.
• مقاله ای در سال 2013 در BMC Oral Health شواهدی را از مطالعات تا آن زمان در مورد بررسی استرس به عنوان یک عامل خطر برای بیماری پریودنتال بررسی کرد. تجزیه و تحلیل به این نتیجه رسید که استرس و افسردگی به عنوان عوامل خطر دخیل هستند، اما به آزمایشات طولی نیاز دارد.
• یک مطالعه مقطعی در سال 2019 که در مجله پریودنتولوژی بالینی منتشر شد، مشاهده کرد که بیماران مبتلا به پریودنتیت در مقایسه با افراد سالم از نظر پریودنتال، نمرات مقیاس استرس درک شده بالاتری داشتند. آنها همچنین نشانگرهای پریشانی روانی بالایی داشتند.

با این حال، برخی از مطالعات متناقض وجود دارند که ارتباطی بین عوامل روانی و بیماری لثه پیدا نکرده اند. بنابراین هنوز بحث وجود دارد و مطالعات طولی با کیفیت بالاتر نیاز هستند. اما بسیاری از متخصصان دندانپزشکی موافقند که به نظر می رسد بین استرس مزمن و عفونت های پریودنتال ارتباط وجود دارد.

مطالعات حیوانی همچنین برخی سرنخ های اولیه در مورد مکانیسم ها را ارائه می دهند:

• تحقیقات روی موش ها نشان دادند که استرس بی حرکتی باعث افزایش التهاب لثه و تحلیل استخوان می شود. این اثرات با افزایش سطح کورتیکوسترون مرتبط بودند.
• مطالعه ای روی موش ها نشان داد که در حیوانات تحت استرس مزمن در مقایسه با گروه کنترل بدون استرس، پس از معرفی عفونت باکتریایی دهان، آسیب پریودنتال بیشتر است.

به طور کلی شواهد فعلی نشان می دهند که استرس، اضطراب و سایر تأثیرات روانی می توانند باعث تشدید بیماری لثه شوند، اما بدون وجود پلاک باکتریایی ممکن است مستقیماً باعث ایجاد آن نشود. مطالعات انسانی بیشتری برای مستندسازی پیشرفت نیاز هستند. اما این احتمال وجود دارد که استرس به طور غیر مستقیم با مکانیسم هایی که قبلاً توضیح داده شدند، با عفونت های لثه ارتباط داشته باشند.

علائم مشکلات لثه مرتبط با استرس

به هر یک از علائم و نشانه های زیر که نشان می دهند ممکن است سلامت دهان و دندان شما به دلیل سطوح بالای استرس و اضطراب در رنج باشد، توجه کنید:

• لثه های متورم، قرمز یا حساس
• لثه هایی که با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به راحتی خونریزی می کنند
• لثه های پف کرده و بزرگ شده
• لثه هایی که از دندان ها جدا شده اند
• نمایان شدن ریشه دندان ها به دلیل تحلیل لثه ها
• بوی بد مداوم دهان
• لق شدن یا جابجایی دندان ها
• حساسیت و درد دندان هنگام خوردن غذاهای سرد یا گرم
• زخم های دهانی که التیام نمی یابند – تغییر در هم ترازی بایت

در صورت مشاهده هرگونه زخم، التهاب لثه یا علائم دیگر، فوراً به دندانپزشک خود مراجعه کنید. لثه های متورم قرمز که تمایل به خونریزی دارند معمولاً نشان دهنده التهاب لثه هستند – التهاب لثه در مراحل اولیه ناشی از تجمع پلاک.

دندانپزشک شما می تواند یک معاینه جامع انجام دهد و از تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس، اندازه گیری عمق پاکت و سایر آزمایشات برای تشخیص علت دقیق و شدت مشکلات لثه استفاده کند. ابزارهای تشخیصی پیشرفته مانند تست های میکروبیوم به شناسایی هرگونه عدم تعادل بین باکتری های خوب و بد دهان کمک می کنند.

این علائم هشدار دهنده را نادیده نگیرید، زیرا لثه های متورم و دردناک بدون درمان مناسب می توانند بدتر شوند و به پریودنتیت (عفونت بافت ها و استخوان های حمایت کننده از دندان ها) تبدیل شوند. در مورد مشکلات استرسی که با آن مواجه هستید با دندانپزشک خود گفتگو کنید.

کارهایی که می توانید برای جلوگیری از آسیب لثه ناشی از استرس انجام دهید

ارتباط بدن با دهان به این معنا است که مراقبت از سلامت جسمی و روانی، کلید سلامت دهان و دندان است. در اینجا چند نکته مراقبت از خود برای حفظ سلامت لثه ها آورده شده است:

تکنیک های مدیریت استرس را تمرین کنید.

مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفس عمیق، گذراندن وقت در فضای باز، یا سرگرمی های جذاب برای کاهش استرس های روزانه را امتحان کنید. تحت کنترل داشتن کورتیزول و التهاب، برای سلامت عمومی، از جمله احتمالاً سلامت لثه، مفید است.

استراتژی های مقابله سالم را اتخاذ کنید.

به جای روش های مقابله ناسالم مانند سیگار کشیدن، سوء مصرف الکل یا خوردن احساسی، از طریق ورزش، ارتباط اجتماعی، خواب کافی و رژیم غذایی متعادل، انعطاف پذیری ایجاد کنید. در صورت نیاز از یک مشاور کمک بگیرید.

به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

هر 6 ماه یک مرتبه پاکسازی های تخصصی و معاینات معمول دهان و دندان را برای نظارت بر سلامت لثه های خود انجام دهید. مداخله زود هنگام می تواند پیشرفت هر گونه مشکل لثه مرتبط با استرس را متوقف کند. علائم غیر معمول را به دندانپزشک خود اطلاع دهید.

از بهداشت دهان و دندان غافل نشوید.

در مورد مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه، مخصوصاً زمانی که استرس دارید، دقیق باشید. از دهانشویه های ضد میکروب استفاده کنید. بهداشت ضعیف، امکان رشد را برای باکتری های پلاک – کاتالیزور بیماری لثه – فراهم می کند.

آسیب های ناشی از دندان قروچه را تحت نظر داشته باشید.

در صورتی که متوجه هر گونه علائمی مانند حساسیت دندان یا ساییدگی مینای دندان شدید، از دندانپزشک خود در مورد محافظ های دهان شبانه سؤال کنید. اینها از دندان ها در برابر دندان قروچه ناشی از استرس یا آسیب ناشی از براکسیسم محافظت می کنند. به استرس زمینه ای نیز رسیدگی کنید.

کیفیت رژیم غذایی را بهبود دهید.

یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه ها، سبزیجات، پروتئین های بدون چربی، پروبیوتیک ها و امگا 3 داشته باشید. مواد مغذی مانند ویتامین C از بازسازی بافت لثه و عملکرد سیستم ایمنی حمایت می کنند.

ترک سیگار

سیگار بیماری لثه را بدتر می کند. اثرات آن بر باکتری های دهان و التهاب، باعث می شود ترک سیگار برای سلامت لثه، بخصوص اگر پریودنتیت دارید، حیاتی شود.

در حالی که مراقبت از خود به محافظت از لثه ها کمک می کند، موارد شدید یا پیشرفته بیماری لثه مانند پریودنتیت ممکن است به درمان تخصصی نیاز داشته باشند. این می تواند شامل پاکسازی عمقی، آنتی بیوتیک، لیزر درمانی یا جراحی لثه باشد.

یک طرح درمان سفارشی متناسب با وضعیت سلامت لثه های شما بهترین شانس را برای جلوگیری از پیشرفت ایجاد می کند. کنترل اضطراب، در صورت امکان، عوامل خطر را کاهش می دهد.

سخن پایانی

در حالی که ممکن است اضطراب به تنهایی مستقیماً باعث عفونت لثه نشود، استرس مزمن از طریق چندین مکانیسم غیر مستقیم می تواند به طور قابل قبولی مشکلات پریودنتال را فعال و تشدید کند.

ترکیبی از سطوح بالای طولانی مدت کورتیزول، کاهش ایمنی، التهاب سیستمیک، بهداشت نامناسب دهان و عادات ناسالم، طوفانی عالی برای ایجاد و بدتر شدن بیماری لثه ایجاد می کند.

اقداماتی را برای کاهش استرس و انجام معاینات و پاکسازی منظم دندانی انجام دهید. در صورتی که متوجه تورم یا حساس شدن لثه شدید، مراجعه سریع به دندانپزشک، قبل از ایجاد آسیب پایدار، مداخله زود هنگام را ممکن می سازد. یک رویکرد جامع که به سلامت جسمی و روانی می پردازد، محافظت بهینه از لثه های شما را فراهم می سازد.

سؤالات متداول

در اینجا به برخی از پرسش های پر تکرار در مورد رابطه بین اضطراب، استرس و سلامت لثه ها پاسخ داده شده است:

آیا اضطراب به خودی خود مستقیماً باعث بیماری لثه می شود؟

بعید است که اضطراب به تنهایی و بدون وجود پلاک باکتریایی بتواند مستقیماً باعث ایجاد بیماری لثه شود. با این حال، اضطراب مزمن می تواند به صورت غیر مستقیم با عفونت لثه ارتباط داشته باشد و منجر به ایجاد عادات مضر بهداشت دهان و دندان، اختلال ایمنی و افزایش التهاب شود.

آیا کنترل سطح استرس به طور کامل از مشکلات لثه جلوگیری می کند؟

نه الزاماً. استرس مدیریت شده و مهارت های مقابله ای قوی مطمئناً از سلامت لثه ها حمایت می کنند، اما عوامل دیگر مانند تغذیه، ژنتیک و بهداشت دهان نیز نقش دارند. شما هنوز به پاکسازی و معاینه منظم دندانپزشکی نیاز دارید تا علائم اولیه مشکلات لثه را بررسی کنید.

چرا وقتی شدیداً مضطرب هستم یا استرس دارم لثه هایم خونریزی زیادی می کنند؟

استرس ایمنی را کاهش می دهد و التهاب را افزایش می دهد و لثه ها را در برابر باکتری ها و تحریک پلاک آسیب پذیرتر می کند. فشردن یا ساییدن به دلیل استرس به بافت لثه آسیب وارد می کند. برای شناسایی علت به دندانپزشک خود مراجعه کنید و در صورت خونریزی لثه، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید.

آیا بیماری لثه می تواند احساس استرس و اضطراب را نیز افزایش دهد؟

بله، به احتمال زیاد. رابطه دو طرفه به این معنی است که عفونت لثه می تواند از طریق درد و ناراحتی، اضطراب را تشدید کند. دانستن مشکلات لثه ناشی از بهداشت ضعیف به دلیل استرس می تواند این احساسات را تحریک کند. می تواند تبدیل به یک چرخه خود ماندگار شود.

آیا ممکن است بیماری لثه منشأ کاملاً روانی داشته باشد؟

بعید است، زیرا باکتری های پلاک از طریق عفونت مستقیم باعث آسیب به بافت لثه می شوند. با این حال، جنبه های روانشناختی مانند استرس، رفتارها و فرآیندهای بیولوژیکی را به گونه ای تغییر می دهند که باکتری ها را قادر می سازد تا به طور گسترده تری آلوده شوند. وضعیت روانی شما کاملاً بر حساسیت و شدت بیماری لثه تأثیر می گذارد.

به طور خلاصه، در حالی که تحقیقات بیشتر در مورد انسان ضروری هستند، مدیریت استرس و اضطراب هم برای سلامت کلی و هم برای سلامت لثه مفید است. اما رعایت بهداشت دهان و دندان و تمیز کردن منظم دندان نیز ضروری است. در صورت مشاهده علائم غیر معمول لثه فوراً به دندانپزشک خود مراجعه کنید.