رنگ دندان ها به طور طبیعی سفید است. سفید خالص بودن دندان ها برای اکثر افراد طبیعی نیست. سایه طبیعی دندان ها از سفید مایل به زرد روشن تا سفید مایل به خاکستری متغیر است. تعداد بسیار کمی از افراد بدون هیچ گونه درمان سفید کننده مصنوعی، دندان های سفید درخشانی دارند.

جزء اصلی ساختاری دندان ها عاج است. عاج ماده ای زرد رنگ است که زیر مینای دندان قرار دارد که تاج دندان را پوشش می دهد. رنگ عاج یکی از عواملی است که روی سایه طبیعی دندان ها تأثیر می گذارد. هرچه مینای دندان ضخیم تر باشد، دندان ها سفیدتر به نظر خواهند رسید. مینای نازک تر این امکان را بوجود می آورد که مقدار بیشتری از رنگ زرد عاج نمایان شود.

علت تغییر رنگ طبیعی دندان چیست؟

دلایل مختلفی وجود دارند که باعث می شوند دندان ها به طور طبیعی به رنگ هایی غیر از سفید تمایل دارند تا سفید خالص، از جمله:

سن

مینای دندان به مرور زمان نازک می شود و این امکان را بوجود می آورد که عاج بیشتر خود را نشان دهد. دندان های مسن تر زردتر به نظر می رسند زیرا با بالا رفتن سن از ضخامت مینای دندان کاهش می یابد. مینای دندان در طول عمر می تواند تا 8/0 میلی متر نازک شود.

ژنتیک

برخی افراد مینای دندان ضخیم تر و مات تر را به ارث می برند، که باعث می شود رنگ طبیعی دندان های آنها سفیدتر باشد. ضخامت مینا در درجه اول توسط ژنتیک تعیین می شود و می تواند از 1/0 تا 5/2 میلی متر متغیر باشد. افزایش ضخامت مینای دندان و معدنی سازی منجر به ماتی و سفیدی بیشتر می شود.

فلوئوروزیس

قرار گرفتن بیش از حد دندان ها در معرض فلوراید، در طول رشد آنها می تواند باعث فلوئوروزیس یا فلور زدگی مینای آنها شود و در نتیجه باعث ایجاد لکه ها یا رگه های سفید مات شود. فلوئوروزیس باعث ضخامت و تخلخل نامناسب مینای دندان می شود، که به دلیل نواحی پراکنده تیرگی، می تواند باعث شود دندان ها کمتر سفید به نظر برسند.

داروها

برخی از داروهایی که توسط کودکانی مصرف می شوند که دندان های آنها در حال رشد هستند، ممکن است سال ها بعد وقتی دندان های دائمی آنها می رویند باعث تغییر رنگ آنها شوند. آنتی بیوتیک های تتراسایکلین یک مقصر شایع هستند که در دوره ایجاد مینا و عاج به یون های کلسیم متصل می شوند. داروهای دیگر مانند آنتی هیستامین ها، ضد التهاب ها و داروهای ضد سرطان نیز می توانند باعث ایجاد لکه شوند.

تروما

صدماتی که به دندان ها وارد می شوند می تواند از طریق شکستگی یا ترک به مینای دندان آسیب برسانند و به عاج اجازه می دهند تا از طریق آنها نمایان شود. آسیب مینای دندان ناشی از زمین خوردن، آسیب های ورزشی، گاز زدن به اجسام سخت یا ترومای ناشی از بریس ها یا ابزارها می تواند منجر به تغییر رنگ شود.

شرایط رشد

در برخی افراد به دلیل بیماری های ژنتیکی مانند amelogenesis imperfecta (آملوژنزیس ایمپرفکتا) یا عوامل محیطی، ممکن است مینا به طور کامل یا یکنواخت روی همه دندان ها شکل نگیرد. مینای ضعیف و نازک باعث ایجاد ظاهری زرد می شود.

تغییر رنگ داخلی

تغییر رنگ داخل خود دندان نیز می تواند روی رنگ طبیعی تأثیر بگذارد. چند منبع تغییر رنگ داخلی وجود دارند، از جمله:

نکروز پالپ

اگر بافت پالپ داخل دندان در نتیجه ضربه، پوسیدگی یا رسیدن عفونت به محفظه پالپ از دست برود، ممکن است دندان به مرور زمان تیره شود. نکروز پالپ این امکان را بوجود می آورد تا اجزاء خون به عاج اطراف نفوذ کنند و باعث تغییر رنگ دندان به کهربایی شوند.

لکه های داخلی

رنگدانه های زرد رنگ ناشی از غذاها و نوشیدنی های رنگ زا در طول زمان می توانند به مینای متخلخل نفوذ کنند، بخصوص پس از بروز نقص مینا. لک شدن عاج پس از ایجاد، دائمی است.

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان باعث می شود لکه ها به لایه عاج برسند و باعث تغییر رنگ شوند. پوسیدگی باعث از بین رفتن لایه محافظ مینای دندان و آشکار شدن عاج زرد زیر آن را می شود. پوسیدگی پیشرفته باعث تغییر رنگ دندان ها به قهوه ای تیره یا سیاه می شود.

ترمیم ها

پرکردگی های دندانی، بویژه پرکردگی های قدیمی آمالگام نقره، می توانند ظاهری تیره به دندان ها بدهند. آلیاژهای فلزی موجود در ترمیم های آمالگام باعث خاکستری شدن ساختار دندان اطراف می شوند.

لکه های خارجی

لکه های خارجی که روی سطح دندان ایجاد می شوند نیز می توانند روی رنگ طبیعی تأثیر بگذارند:

• پلاک و جرم – این رسوبات دندانی چسبناک باعث به دام افتادن لکه هایی در نزدیکی خط لثه می شوند و باعث ایجاد رسوبات تارتار مایل به زرد می شوند. پلاک همچنین حاوی باکتری های کروموژنیک است که رنگدانه تولید می کنند.
• مصرف تنباکو – جویدن تنباکو و سیگار کشیدن باعث ایجاد لکه های زرد مایل به قهوه ای روی دندان ها و مخاط دهان می شود. محصولات جانبی تار و نیکوتین، در صورت تماس مکرر با دندان ها، باعث ایجاد لکه های دائمی روی مینای دندان ها می شوند.
• بهداشت نامناسب دهان – مسواک زدن و نخ دندان کشیدن ناکافی منجر به ایجاد پلاک ایجاد کننده لکه می شود. پلاک هایی که بیش از 48 ساعت باقی می مانند، به تارتار تبدیل می شوند که به شدت به لکه ها متصل می شوند.
• باکتری های کروموژن – برخی از باکتری ها مانند اکتینومایسس به عنوان محصولات جانبی متابولیک رنگدانه هایی را تولید می کنند که می توانند دندان ها را لکه دار کنند. رنگدانه فریتین بویژه با انباشته شدن طولانی مدت بیوفیلم، با ایجاد لکه سیاه ارتباط دارد.
• ترکیبات فلزی – آهن زنگ زده در آب چاه یا فلزات کمیاب موجود در داروها می توانند اکسید شده و باعث به جا ماندن رسوبات قهوه ای مایل به قرمز روی دندان ها شوند. مس موجود در آب یا مواد دندانی یکی دیگر از مقصران است.
• غذاها و نوشیدنی ها – سس سویا، انواع توت ها، نوشابه، شراب و قهوه حاوی تانن، اسیدها و سایر کروموژن ها هستند که به مرور زمان باعث لک شدن مینای دندان می شوند. ماهیت اسیدی این مواد همچنین باعث فرسایش مینای دندان می شود تا افزایش لکه ها.

آیا رنگ طبیعی دندان با سلامتی مرتبط است؟

سایه طبیعی دندان ها لزوماً نشانگر سلامت دهان و دندان نیست. در حالی که تغییر رنگ شدید می تواند نشانه پوسیدگی باشد، تغییر رنگ خفیف دندان طبیعی است. بسیاری از افراد به دلیل ژنتیک و سن، دندان های سفیدی ندارند اما باز هم دندان های سالمی دارند. سفیدی معیار قابل اعتمادی برای سنجش سلامت دندان نیست.

با این حال، بهداشت خوب دهان و دندان و اجتناب از غذاها و نوشیدنی هایی که باعث ایجاد لک می شوند، به جلوگیری از تغییر رنگ و پوسیدگی کمک می کنند. پاکسازی منظم دندانی همچنین باعث از بین رفتن لکه ها از سطح دندان ها می شود. داشتن یک رژیم غذایی سالم با ویتامین های تقویت کننده مینای دندان مانند A، B، C، و D، و مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر، صرفنظر از رنگ دندان ها، آنها را محکم نگه می دارد.

آیا رنگ طبیعی دندان در طول زمان تغییر می کند؟

آری، رنگ طبیعی دندان به مرور زمان به تدریج تیره می شود. دندان های جدید دائمی اغلب به دلیل داشتن مینای ضخیم تر و تازه معدنی شده سفیدتر هستند. با بالا رفتن سن، لکه های خارجی ایجاد می شوند و مینای دندان تا 8/0 میلی متر در طول عمر نازک می شود و عاج زرد بیشتری را نمایان می کند. همچنین به دلیل اسکلروز مینای دندان، به مرور زمان از تخلخل دندان ها کاسته می شود و به محض نفوذ لکه ها به لایه مینای دندان، مانع فرار آنها می شود.

تروما و ترمیم هایی که به مینای دندان آسیب وارد می کنند نیز تغییر رنگ را تسریع می کنند. درمان اندودانتیک برای تخلیه پالپ نیز باعث می شود دندان ها تیره تر نشان داده شوند. یک محفظه پالپ مرده و خالی فاقد شفافیت طبیعی و بازتاب نور یک پالپ زنده است. خونریزی پالپ به داخل عاج ناشی از تروما نیز می تواند باعث تیرگی شدید شود.

با این حال، استفاده طولانی مدت از خمیر دندان های سفید کننده و سایر روش های درمانی می تواند به تدریج دندان های لکه دار را تا دو درجه روشن کند. اجتناب از سیگار، قهوه، چای و شراب قرمز نیز به دلیل دریافت کروموژن ها، به جلوگیری از تغییر رنگ بیشتر کمک خواهد کرد.

آیا رژیم غذایی و بهداشت دهان و دندان می تواند روی رنگ طبیعی دندان تأثیر بگذارد؟

آری، رژیم غذایی و عادات بهداشتی دهان و دندان می توانند تا حدودی روی رنگ طبیعی دندان ها تأثیر بگذارند:

• از غذاها یا نوشیدنی هایی که باعث ایجاد لکه می شوند اجتناب کنید – قهوه، چای، نوشابه، شراب قرمز، توت ها و تنباکو به مرور زمان رنگ دندان ها را تغییر می دهند. آنها حاوی تانن ها، اسیدها و سایر کروموژن هایی هستند که به مینای دندان متصل می شوند. به حداقل رساندن مصرف آنها به حفظ رنگ سفیدتر کمک می کند.
• غذاهای سفید کننده دندان بخورید – میوه ها و سبزیجات ترد از طریق اصطکاک به پاک کردن لکه ها کمک می کنند. آناناس حاوی آنزیم بروملین است که پلاک ها را تجزیه می کند. سیب ها، کرفس و هویچ نیز به صورت فیزیکی دندان ها را تمیز می کنند.
• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن – با دو مرتبه مسواک زدن و یک مرتبه نخ دندان کشیدن در روز از ایجاد پلاک جلوگیری کنید. مسواک زدن باعث از بین رفتن لکه های بیرونی قبل از نفوذ به مینای دندان می شود. نخ دندان کشیدن پلاک بین دندانی را پاک می کند.
• از خمیر دندان سفید کننده استفاده کنید – اکثر برندهای اصلی حاوی مواد ساینده ملایم مانند سیلیس یا کربنات کلسیم برای پاک کردن فیزیکی لکه ها هستند. بسیاری از آنها همچنین حاوی پاک کننده های شیمیایی مانند پراکسید هیدروژن برای درخشندگی بیشتر دندان ها هستند.
• پاکسازی تخصصی دندان ها را انجام دهید – متخصصین بهداشت دهان و دندان، رسوبات سخت شده که باعث به دام افتادن لکه های بیرونی می شوند را با استفاده از ابزارهای جرمگیری و پولیش پاک می کنند. جلسات منظم پروفیلاکسی هر 6 ماه یک مرتبه از تغییر رنگ دندان ها جلوگیری می کند.
• آب فلورایده بنوشید – فلوراید مینای دندان را تقویت و محافظت می کند تا در برابر ایجاد لکه مقاومت کند. نوشیدن آب حاوی فلوراید و استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید به سفت شدن مینای دندان در برابر کروموژن ها کمک می کند.
• مکمل های توصیه شده را مصرف کنید – ویتامین C و D استحکام مینای دندان را افزایش می دهند، در حالی که کلسیم و فسفر به معدنی سازی مجدد کمک می کنند. یک مولتی ویتامین مواد مغذی تقویت کننده مینای دندان را فراهم می کند.

مراقبت خوب از دهان و انتخاب های غذایی هوشمندانه دندان ها را در سفیدترین حالت طبیعی خود نگه می دارند. با این حال، تنها درمان های پیشرفته سفید کننده می توانند رنگ داخلی دندان ها را تا حد زیادی فراتر از سایه طبیعی آنها تغییر دهند.

تنوع رنگ طبیعی دندان معمولی

طیف گسترده ای از رنگ های طبیعی دندان وجود دارند که توسط راهنماهای سایه مانند VITA Classical و VITA System 3D Master دسته بندی می شوند. این راهنماهای رنگ دارای زبانه های متعددی هستند که محدوده طبیعی سایه های دندان طبیعی را شامل می شوند، از سفید مایل به زرد روشن گرفته تا سایه های مایل به خاکستری.

چند نمونه از رنگ های متداول دندان طبیعی عبارتند از:

• A1 – سفید مایل به زرد روشن، یکی از روشن ترین سایه های طبیعی
• A2 – سفید مایل به زرد، سایه شایع برای دندان های جوان تر
• A3 – سفید مایل به زرد- خاکستری، یک سایه متوسط
• 5 – سفید مایل به زرد- خاکستری، متمایل به انتهای تیره تر
• A4 – سفید مایل به زرد- خاکستری، رنگ های زرد تیره تر
• B3 – سفید مایل به خاکستری- زرد، نزدیک به رنگ های خاکستری
• C2 – سفید مایل به خاکستری، یک سایه شایع بین دندان های افراد مسن
• C3 – خاکستری ملایم، سایه طبیعی تیره تر
• D3 – سفید مایل به خاکستری- قهوه ای، سایه طبیعی بسیار تیره

به طور کلی، دندان های جوان تر در محدوده رنگ سفید A و B قرار دارند که از زرد روشن تا خاکستری ملایم متغیر هستند. دندان های مسن تر به رنگ های C و D با رنگ های خاکستری و قهوه ای- زرد برجسته تر هستند. تعداد بسیار کمی از افراد بدون درمان های سفید کننده، دندان های درخشان A1 “هالیوودی سفید” خواهند داشت. رنگ طبیعی دندان برای اکثر افراد در محدوده A2 تا C3 متفاوت است.

راهنماهای سایه دندان

دندانپزشکان از راهنماهای رنگ پرسلن برای ارزیابی رنگ دندان و تغییرات در طی درمان های سفید کننده استفاده می کنند. زبانه های سایه بر اساس سایه رنگ (رنگ اصلی) و خلوص رنگ (سطح اشباع) مرتب شده اند. راهنماهای متداول سایه عبارتند از:

• VITA Classical- 16 زبانه از B1 تا D4. از یک مقیاس حرف A-D پایه استفاده می کند.
• VITA 3D Master- 26 زبانه در 5 گروه سایه رنگ از روشن ترین تا تیره ترین. امکان تطبیق دقیق سایه سفارشی را فراهم می کند.
• کروماسکوپ- 20 زبانه در 4 گروه رنگی از قرمز- زرد تا خاکستری. شامل تب های افکت مانند شفافیت.
• TruMatch – 37 زبانه که درجه بندی های کوچکی را در طیف گسترده ای از رنگ ها ارائه می دهد. دارای سیستم نامگذاری حروف و اعداد ساده شده است.

این راهنماهای استاندارد شده سایه این امکان را برای دندانپزشکان فراهم می کند تا نزدیک ترین رنگ منطبق با دندان های بیمار را شناسایی کنند و همه عوامل مانند خلوص رنگ، سایه رنگ و شفافیت را ارزیابی کنند. تجزیه و تحلیل تصویر دیجیتال نیز برای تطبیق پیشرفته سایه های کامپیوتری در حال ظهور است. درک دسته های رنگ طبیعی دندان، دندانپزشکان را قادر می سازد تا سایه رنگ را بهتر ارزیابی کنند و تکنیک های سفید کردن را سفارشی کنند.

آیا روکش ها و پرکننده های سفید بهتر از سایه طبیعی هستند؟

برای ایجاد لبخندی درخشان، می توان ترمیم های دندانی پرسلن مانند روکش ها و ونیرها را در سایه های بسیار سفید ساخت. با این حال، ترمیم هایی که در مقایسه با دندان های طبیعی بسیار سفید هستند، گاهی اوقات می توانند غیرطبیعی به نظر برسند.

تطبیق رنگ پر شدگی ها و روکش ها با سایه طبیعی دندان باعث ایجاد لبخندی یکدست تر و طبیعی تر می شود. دندان های مصنوعی سفیدتر که با دندان های طبیعی زردتر احاطه شده اند، ممکن است ظاهری “ناخوشایند” ایجاد کنند. تفاوت سفیدی بیشتر از 2-3 درجه از راهنماهای رنگ معمولاً به دلیل تضاد با دندان های طبیعی بسیار زیاد در نظر گرفته می شود.

سوالات متداول

آیا می توانم دندان هایم را بیش از حد مسواک بزنم تا سفیدتر شوند؟

مسواک زدن خیلی شدید یا خیلی مکرر در واقع می تواند به مینای دندان آسیب وارد کند و باعث افزایش لکه شود. مینای دندان می تواند با مسواک زدن بیش از حد ساییده شود و باعث نازک شدن تدریجی شود که عاج زرد بیشتری را نشان می دهد. مسواک زدن ملایم دو مرتبه در روز با خمیر دندان سفید کننده ملایم برای سفید کردن ملایم دندان ها از طریق حذف لکه و سایش کافی است. مسواک زدن بیش از حد خشن همچنین منجر به قرار گرفتن عاج در معرض محیط دهان و بروز حساسیت می شود.

چرا برخی افراد به طور طبیعی دندان های سفیدتری دارند؟

ژنتیک نقش زیادی در رنگ طبیعی دندان ها ایفا می کند. برخی از افراد مینای ضخیم تر و مات تر را به ارث می برند که در برابر لک شدن مقاومت می کند. ضخامت مینا، محتوای مواد معدنی و صافی به طور گسترده ای بر اساس ژنتیک متفاوت است و بر سفیدی طبیعی تأثیر می گذارد. پس زمینه قومیتی نیز روی رنگ دندان ها تأثیر می گذارد، به گونه ای که افراد اروپایی تبار معمولاً نسبت به سایر قومیت ها دندان های روشن تری دارند.

آیا درمان های سفید کننده می توانند به دندان ها آسیب وارد کنند؟

استفاده بیش از حد از ژل های سفید کننده بر پایه پراکسید در غلظت های بسیار بالا در برخی موارد می تواند به طور بالقوه باعث فرسایش مینای دندان شود. روش های نامناسب اعمال آنها نیز می تواند منجر به تحریک لثه در تماس محصولات سفیدکننده با بافت های نرم شود. با این حال، درمان های سفید کننده هنگامی که به درستی توسط دندانپزشک تجویز و اعمال می شوند، به طور کلی برای اکثر بیماران کاملاً ایمن هستند. محصولات بدون نسخه با سطوح پراکسید بسیار بالا خطرات بیشتری دارند.

سیگار و تنباکوی جویدنی چگونه دندان ها را لکه دار می کنند؟

محصولات تنباکو حاوی مقادیر زیادی مواد ایجاد کننده لکه مانند تار، نیکوتین و سایر هیدروکربن های چند حلقه ای هستند که روی سطوح دندان رسوب می کنند. لک شدن هم از طریق تماس مستقیم و هم از طریق گردش مجدد رنگدانه ها در بزاق رخ می دهد. لکه های تنباکو می توانند در عرض چند دقیقه پس از قرار گرفتن منافذ مینای دندان در معرض آنها به درون نفوذ می کنند. لکه ها بیشتر در سطوح حفره ای و شکافی انباشته می شوند. ترک تنباکو تنها راه برای معکوس کردن مطمئن این نوع تغییر رنگ است..

چرا دندان های پیرتر زردتر به نظر می رسند؟

با بالا رفتن سن، مینای دندان به دلیل استفاده به طور طبیعی نازک می شود و در طول عمر از ضخامت 5/2 میلی متر به 8/0 میلی متر کاهش می یابد. مینای نازک تر رنگ زرد عاج زیرین را نشان می دهد. مینا همچنین با گذشت زمان مقداری مواد معدنی را از دست می دهد و شفاف تر می شود. منافذ کوچک مینا نیز با بالا رفتن سن به دلیل اسکلروز بسته می شوند و لکه های موجود را به دام می اندازند. این تغییرات تجمعی مرتبط با افزایش سن، همگی به زرد شدن بیشتر دندان های مسن تر کمک می کنند.