پری کرونیت (که اپرکولیت نیز نامیده می شود) شرایطی است که شامل التهاب و تورم بافت نرم اطراف دندانی می شود که بخشی از آن روییده است. رویش به فرآیند رشد دندان گفته می شود که در آن دندان با “بیرون آمدن” از درون بافت لثه قابل مشاهده می شود. پری کرونیت ممکن است دندانی که هنوز در نیامده است را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

بافت نرمی که دندانی که به طور کامل رویش نیافته است را پوشش می دهد، “اپرکولوم” گفته می شود. یکی از دلایلی که بافت نرم این ناحیه ممکن است به راحتی ملتهب شود این است که اغلب ذرات و بقایای غذا را جمع می کند و هنگام انجام روتین بهداشتی دهان و دندان ممکن است دسترسی به آن دشوار باشد. این ناحیه تاریک و مرطوب همانطور که ذرات غذا را به خود جمع می کند، محیط مناسبی را برای رشد باکتری ها فراهم می کند.

دندانی که اغلب تحت تأثیر پری کرونیت قرار می گیرد، یک سوم یا آخرین دست دندان های مولر فک پایین است که گاهی اوقات دندان عقل نامیده می شوند. در واقع، نادر است که پری کرونیت دندان های دیگری غیر از دندان های عقل فک پایین را درگیر کند. پری کرونیت اغلب افراد را که در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل دوره بزرگسالی تحت تاثیر قرار می دهد، زیرا آن زمان است که معمولاً دندان های عقل فک پایین می رویند.

علائم و نشانه های پری کرونیت

علائم خفیف

علائم خفیف پری کرونیت ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• بافت لثه دردناک و متورم (نزدیک دندانی که تحت تأثیر قرار گرفته است)
• مشکل در گاز گرفتن (بدون برخورد به ناحیه متورم)
• ترشح چرک از ناحیه ملتهب
• طعم بد یا بوی نامطبوع داخل دهان

علائم شدید

علائم شدید پری کرونیت ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• مشکل در باز کردن دهان
• تورم صورت (در سمتی از صورت که دندان ملتهب قرار دارد)
• غدد لنفاوی متورم (که لنفادنیت lymphadenitis نامیده می شود)
• تب
• آنژین لودویگ Ludwig’s angina (عفونت باکتریایی نادر کف دهان که گاهی اوقات بعد از عفونت دندان رخ می دهد)
• اسپاسم فک (گاهی اوقات تحت عنوان فک قفل شده شناخته می شود).

علائم شدید ممکن است نشان دهنده گسترش تورم به گردن و گلو باشند، این می تواند تنفس طبیعی را تحت تأثیر قرار دهد و باید به عنوان یک اورژانس پزشکی در نظر گرفته شود که به طور بالقوه می تواند توانایی بلع یا تنفس را مختل کند و می تواند تهدید کننده زندگی باشد. افرادی که علائم شدید پری کرونیت دارند باید فوراً با دندانپزشک یا پزشکان دیگر تماس بگیرند.

علائم پری کرونیت بر اساس تعداد دفعات بروز و شدت آنها به سه دسته مختلف دسته بندی می شوند که عبارتند از:

• حاد- شامل امکان باز کردن محدود دهان و علائم شدیدتر.
• نیمه حاد- علائم با شدت کمتر، بدون ناراحتی در باز کردن دهان.
• مزمن- شامل درد درجه پایین بدون علائم شدید.

درمان پری کرونیت اغلب به سطح بیماری (حاد، نیمه حاد یا مزمن) که فرد تجربه می کند بستگی دارد.

علل و عوامل خطر پری کرونیت

افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به پریکرونیت قرار دارند عبارتند از:

• افراد در گروه سنی اوایل بزرگسالی یا اواخر نوجوانی
• داشتن دندان عقلی که هنوز بیرون نیامده است
• داشتن اپرکولوم گسترش یافته (فلپ اطراف دندان ها، که رشد باکتری ها را تشویق می کند)
• تجربه ترومای حین جویدن (آسیب ناشی از دندان مقابل به بافتی که تحت تأثیر قرار گرفته است)
• افراد با بهداشت دهان و دندان ضعیف
• سیگار کشیدن (بدون توجه به تعداد سیگارهایی که در طول روز کشیده می شوند)
• داشتن شرایطی که سیستم ایمنی را تحت فشار قرار می دهند (مانند بهبودی ویروسی، خستگی شدید یا استرس عاطفی)
• باردار بودن

مطالعه

یک مطالعه در سال 2019، که در یونان انجام شد، با هدف تعیین عوامل مؤثر بر شیوع پری کرونیت (از جمله عوامل خطر و اجتماعی، جمعیت شناسی و موارد دیگر) انجام شد.

این مطالعه چندین عامل مرتبط با شیوع پری کرونیت را کشف کرد، از جمله:

• شیوع پری کرونیت 92/4 درصد از شرکت کنندگان 20 تا 25 ساله در مطالعه بود.
• مشخص شد که بهداشت دهان و دندان یک عامل بسیار چشمگیر در شیوع این بیماری است.
• مشخص شد که افراد سیگاری بیشتر مستعد ابتلا به پری کرونیت هستند (اما دفعات سیگار کشیدن تاثیری نداشت).
• نوع مزمن پری کرونیت شایع ترین شکل بیماری بود.

نویسندگان این مطالعه نتیجه گرفتند: “به نظر می رسد استفاده از دهانشویه همراه با دفعات کافی مسواک زدن با کاهش آماری معنی دار بیماری [پری کرونیت] مرتبط است.”

پری کرونیت

تشخیص پری کرونیت

تشخیص پری کرونیت معمولاً توسط دندانپزشک و با انجام معاینه دهان انجام می شود و گاهی اوقات شامل گرفتن تصاویر تشخیصی رادیوگرافی با اشعه ایکس (برای ارزیابی دندان های عقلی که نروییده اند) است.

درمان های پری کرونیت

درمان خانگی

گرچه چندین روش درمانی خانگی وجود دارد که دندانپزشک ممکن است آنها را توصیه کند، درمان خانگی نباید جایگزین مداخلات تخصصی پزشکی شود. دندانپزشک ممکن است روش های درمانی خانگی را تجویز کند، مانند:

• شستشو با آب نمک گرم (مخصوصاً بعد از صرف غذا برای از بین بردن مواد غذایی و باقی مانده ها)
• سیستم های شستشوی دهانی (با استفاده از تجهیزات تجاری)
• بهداشت دهان و دندان دقیق و منظم (از جمله مسواک زدن و نخ دندان کشیدن)
• مسکن های درد (مانند ایبوپروفن [ادویل] یا استامینوفن [تیلنول] یا دیگر مسکن های بدون نسخه که توسط دندانپزشک تجویز می شوند).

توجه: از استفاده از کمپرس گرم خودداری کنید (زیرا ممکن است تورم را افزایش دهد) بخصوص برای افرادی که علائم شدید پری کرونیت مانند تب یا تورم گردن یا صورت دارند.

درمان پزشکی

درمان پری کرونیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تمیز کردن دندان ها / شستشوی ذرات غذا و سایر مواد باقی مانده از اطراف آن منطقه
• تجویز آنتی بیوتیک (که به صورت خوراکی مصرف می شوند)
• یک دهانشویه ضد باکتری
• تسکین درد (دندانپزشک ممکن است مسکن های بدون نسخه یا مسکن هایی که ممکن است دندانپزشک تجویز کند را توصیه کند)

هنگامی که عفونت برطرف شد، درمان بعدی به شدت و دسته علائم پری کرونیت (شامل دسته های حاد، نیمه حاد یا مزمن) بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشاهده دندان برای اطمینان از عدم بازگشت عفونت و رویش طبیعی دندان
• ارجاع به جراح فک و صورت جهت بررسی نیاز به جراحی دهان
• کشیدن دندان عقل عفونی (اگر دندانپزشک/ جراح دهان تشخیص دهد که ممکن است به طور طبیعی نروید)
• کشیدن دندان های عقل پایین و بالا در سمت آسیب دیده (برای جلوگیری از فرو رفتن دندان بالا به لثه ملتهب فک پایین و ایجاد عفونت بعدی).
• انجام فرایندی به نام اپرکولومoperculum (جراحی جزئی دهان برای برداشتن فلپ پوست روی دندان آسیب دیده)

گاهی اوقات فلپ پس از برداشتن دوباره رشد می کند و فرایند operculum باید دوباره انجام شود.

پری کرونیت

مراقبت های بعدی

اگر دندان عقل کشیده شده باشد، معمولاً منجر به بهبودی کامل می شود، و علائم پری کرونیت ممکن است در عرض یک تا دو هفته پس از جراحی فروکش کنند. درمان های بعدی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• مراجعات بعدی به دندانپزشک یا جراح دهان برای نظارت روی میزان بهبودی و سطح درد دندان، در صورت وجود.
• رعایت دقیق دستورالعمل های مراقبت های بعدی، در صورت کشیدن دندان عقل (مانند پرهیز از سیگار کشیدن، خوردن غذاهای نرم و غیره)
• درمان های خانگی (مانند دهانشویه های آنتی بیوتیک، داروهای مسکن بدون نسخه و غیره)
• رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان (از جمله مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم)
• ترک سیگار (برای افرادی که سیگار می کشند)

جلوگیری

مراقبت های پیشگیرانه و مراجعات منظم دندانپزشکی ممکن است خطر ابتلا به پری کرونیت را کاهش دهند زیرا دندانپزشک می تواند دندان های عقل شما را به دقت زیر نظر داشته باشد، و زمانی که به نظر نمی رسد دندان مولر سوم به طور طبیعی می روید، قبل از اینکه عفونت رخ دهد مداخله کند.

پاکسازی منظم دندان ها همچنین ممکن است به پیشگیری از پری کرونیت کمک کند زیرا به تمیز و عاری نگه داشتن دندان ها از مواد غذایی و مواد زائد کمک می کند. پیشگیری از پری کرونیت ممکن است با اقدامات منظم بهداشتی دهان و دندان شامل مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه های آنتی بیوتیک امکان پذیر باشد؛ اما با وجود چنین مداخلاتی، برخی از افراد همچنان به این بیماری مبتلا می شوند.