ایمپلنت دندانی چیست؟

ایمپلنت‌های دندانی ابزارهای مکانیکی هستند که برای جایگزینی هر یک از دندان‌های از دست رفته طراحی شده‌اند. ایمپلنت‌ها به عنوان ریشه‌های مصنوعی دندان عمل می‌کنند که روی سر هر یک از آنها دندان مصنوعی (روکش دندان، بریج، یا دنچر ) قرار می‌گیرد.

انواع ایمپلنتهای دندانی

ایمپلنت‌های دندانی داخل استخوانی شبیه ریشه‌ی دندان Endosseous root-form

این نوع ایمپلنت از رایج‌ترین ایمپلنت‌های دندانی هستند. Endosseous یا داخل استخوانی به این حقیقت اشاره دارد که ایمپلنت درون استخوان قرار می‌گیرد. root form یا شبیه ریشه‌ی دندان نیز حاکی از آن است که شکل ایمپلنت چیزی مشابه ریشه‍ی دندان‌های طبیعی تک ریشه است.

ایمپلنت‌های دندانی با قابلیت جوش خوردن با استخوان Osseointegrated

اصطلاح Osseointegrated به این حقیقت اشاره دارد که ارتباط مستقیمی بین سطح ایمپلنتها و بافت زنده‌ی استخوان وجود دارد. عملا تمامی ایمپلنت‌های داخل استخوانی شبیه ریشه‌ی دندان قابلیت جوش خوردن با استخوان را دارند.

اجزاء تشکیل دهنده‌ی ایمپلنت

اجزاء ایمپلنت دندانی

1.     فیکسچر Fixture

فیکسچر به بخشی از ایمپلنتها گفته می‌شود که درون استخوان فک قرار می‌گیرد و با آن جوش می‌خورد. در واقع زیر خط لثه قرار می‌گیرد و از نظر عملی معادل ریشه‌ی مصنوعی دندان محسوب می‌شود.

الف) ساختار فیکسچر

فیکسچرهای ایمپلنت‌هایی که قابلیت جوش خوردن با استخوان را دارند از جنس فلز تیتانیوم هستند. این فلز ممکن است خالص (بیش از 5/99 % فلز خالص) یا از جنس آلیاژ (ترکیب تیتانیوم و آلومینیوم و وندیوم، تا استحکام آن افزایش یابد و در برابر شکست مقاوم شود) باشد.

فیکسچر ممکن است سوراخ دار یا توپر، استوانه‌ای یا پیچ مانند باشد.

ب) سطوح خاص فیکسچر

سطح فلزی بخش فیکسچر ایمپلنتها ممکن است صاف و صیقلی باشد یا اینکه برخی تولیدکنندگان این سطح را به صورت زبر، ماشینی یا ناهموار و دارای بافت تولید می‌کنند تا در سطح میکروسکوپی زبر باشد.

این کار موجب می‌شود کل سطح خارجی فیکسچر افزایش یابد، در نتیجه میزان پیوند استخوان با ایمپلنتها افزایش می‌یابد.

ج) روکش‌های خاص فیکسچر

اجزاء ایمپلنت دندانی

گاهی اوقات سطح فیکسچر پوشیده از مواد خاصی است که قابلیت تولید استخوان را دارند، از جمله هیدروکسی آپاتیت. برخی تولیدکنندگان احساس می‌کنند که این به تسریع روند پیوند (جوش خوردن) فیکسچر با استخوان کمک می‌کند.

2.     پیچ هیلینگ/ روکش

این قطعه در یک جراحی دو مرحله‌ای در جای خود قرار می‌گیرد؛ این پیچ حفره‌ی اباتمنت را پوشش می‌دهد و توسط بافت / مخاط لثه پوشانده می‌شود و درون ایمپلنت دندانی قرار می‌گیرد.

3.     اباتمنت

بخش اباتمنت ایمپلنت دندانی، بخشی است که در بالای خط لثه قرار می‌گیرد. این بخش سایر اجزاء دندان (روکش، بریج و دنچر) که روی آن قرار می‌گیرند را حمایت می‌کند و امنیت لازم را برای آنها فراهم می‌آورد. این قطعه در یک جراحی یک مرحله‌ای یا پس از برداشتن پوشش ایمپلنت روی آن قرار می‌گیرد. اغلب این بخش به لثه / بافت لثه‌ای می‌چسبد و می‌تواند اندازه و رنگ‌های مختلفی داشته باشد.

عموما تا پس از پایان روند جوش خوردن ایمپلنت با دندان، اباتمنت به فیکسچر دندان افزوده نمی‌شود (روی آن پیچ نمی‌شود).

اباتمنت در انواع مختلف وجود دارند: موقت؛ پیش ساخته (صاف، زاویه دار)؛ دست ساز (زیرکونیا، تیتانیوم، سایر فلزها)؛ و اباتمنت‌هایی که برای اتصال به اوردنچر استفاده می‌شوند.

پس از برداشتن اباتمنت، متخصص کاشت ایمپلنت از سطح بافت لثه قالبی تهیه می‌نماید. بسته به شرایط بالینی بیمار، از انواع قالب‌ها در اندازه‌های مختلف و در انواع متفاوت تری باز (open-tray) و تری بسته (closed-tray) استفاده می‌شود.

4.     پیچ اباتمنت

این قطعه کمک می‌کند اباتمنت به فیکسچر ایمپلنت متصل باقی بماند؛ اکثر اوردنچرها دارای پیچی هستند که به خود آنها متصل است.

5.     پروتز دندانی

پروتز دندانی به دندان مصنوعی (روکش، بریج، دنچر) گفته می‌شود که ایمپلنت آن را حمایت می‌کند و نگه می‌دارد.

بسته به طرح آن، ممکن است با چسب یا با پیچ شدن (مانند روکش یا بریج) در جای خود قرار گیرد یا اینکه مانند گیره با صدای کلیک در جای خود فرو رود (مانند دنچر).

چه کسانی بهترین گزینه‌ها برای ایمپلنت‌های دندانی هستند؟

به محضی که دندانپزشک تصمیم بگیرد که ایمپنت بهترین گزینه‌ی درمان برای شخص است، باید ویژگی‌های فرد مورد بررسی قرار گیرند که آیا شرایط لازم برای دریافت ایمپلنت را دارد.

عواملی که باید مورد بررسی قرار گیرند عبارتند از:

1. سلامت عمومی بیمار و شرایط پزشکی که ممکن است کاشت ایمپلنت را با مشکل مواجه سازد.

حمله‌ی قلبی یا مغزی که اخیرا رخ داده است، جراحی دریچه‌ی مصنوعی قلب، کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن، مشکلاتی از قبیل خونریزی یا انعقاد خون، درمان فعال غدد بد خیم، سوء مصرف مواد مخدر و بیماری‌های ذهنی.

داروهایی که بیمار استفاده می‌کند، مخصوصا داروهای درمان سرطان که مانع انعقاد خون می‌شوند، می‌توانند روی نتایج جراحی ایمپلنت تاثیر سوء داشته باشند.

2. عادات بیمار که ممکن است در روند درمان کاشت ایمپلنت اختلال ایجاد کنند.

اجزاء ایمپلنت دندانی

کاشت ایمپلنتهای دندانی در افراد سیگاری در دراز مدت کمتر با موفقیت مواجه می‌شود. به نظر، کشیدن سیگار موجب کاهش تراکم و کیفیت استخوان می‌شود و روند بهبود زخم را با مشکل مواجه می‌سازد. البته به این معنا نیست که افراد سیگاری به هیچ عنوان نباید تحت درمان کاشت ایمپلنت قرار گیرند بلکه باید به این نکته توجه کنند، در صورتی که این عادت خود را ترک نکنند احتمال شکست درمان ایمپلنت آنها افزایش خواهد یافت.

دندان قروچه یا فشردن دندان‌ها روی یکدیگر یکی دیگر از عاداتی است موفقیت درمان کاشت ایمپلنتها را به خطر خواهد انداخت. این عمل فشار زیادی به سطح اتصال استخوان فک و ایمپلنت وارد می‌کند و این بار بیومکانیکی می‌تواند موجب شکسته شدن ایمپلنتهای دندان شود. برای پیشگیری از این اتفاق، بیمار باید پیش از آغاز درمان به فکر راهکاری برای کنترل این عادت باشد، از جمله استفاده از محافظ دندان.

عدم رعایت بهداشت بیشترین تاثیر روی نتایج درمان ایمپلنتها را دارد. بهداشت نامناسب دهان و دندان احتمال بروز عفونت و بیماری‌هایی همچون پری ایمپلنتیت را افزایش خواهد داد.

3. تراکم و حجم استخوان فک در محل قرار گیری ایمپلنت.

اجزاء ایمپلنت دندانی

متخصص کاشت ایمپلنت، پیش از کاشت ایمپلنتها در استخوان فک باید تراکم استخوان را بسنجد تا اطمینان حاصل نماید که استخوان به میزان کافی استحکام دارد که ایمپلنت را درون خود حفظ کند.

4. شرایط سنی بیمار.

یکی از قوانین کلی برای کاشت ایمپلنتهای دندانی این است که این جراحی باید تا سن 18 تا 19 سالگی به تعویق بیافتد زیرا تا آن زمان استخوان فک در حال رشد است. از طرف دیگر، سن بالای بیمار ممکن است پوکی استخوان را به همراه داشته باشد و نیاز باشد پیش از جراحی، استخوان فک تقویت شود یا پیوند استخوان صورت گیرد.