عوامل خطر مختلفی وجود دارند که ممکن است در ایجاد و یا پیشرفت بیماری پریودنتال نقش داشته باشند. مهم است که با پریودنتیست خود در مورد عوامل خطر بالقوه صحبت کنید تا هم او بتواند بیماری شما را به اندازه کافی طبقه بندی کرده و طرح درمان مناسب را ایجاد کند و هم شما بتوانید عوامل قابل کنترلی که در ایجاد این بیماری نقش دارند را تحت کنترل درآورید.

در این مقاله قصد داریم به بررسی شواهدی بپردازیم که نقش بالقوه عوامل خطر قابل اصلاح و غیرقابل اصلاح مرتبط با بیماری پریودنتال است. نتیجه گیری در خصوص درک علل و عوامل بیماری زا بیماری پریودنتال برای شناخت و درک عوامل خطر مرتبط مهم است. از آنجا که بیماری پریودنتال چند عاملی است، مدیریت مؤثر بیماری مستلزم درک روشنی از همه عوامل خطر مرتبط است.

پریودنتیت چیست؟

پریودنتیت یکی از شایع ترین بیماری ها است و مشخصه ویژه آن تخریب بافت همبند و استخوان تکیه گاه دندان در پی واکنش التهابی میزبان ثانویه به عفونت توسط باکتری های پریودنتال است. پریودنتیت شدید، که ممکن است منجر به از دست دادن دندان شود، در 5 تا 20 درصد از اکثر جمعیت بالغ در سراسر جهان یافت می شود. کودکان و نوجوانان ممکن است به هر یک از اشکال مختلف پریودنتیت مانند پریودنتیت تهاجمی، پریودنتیت مزمن و پریودنتیت به عنوان تظاهرات بیماری های سیستمیک مبتلا شوند.

در حال حاضر به طور کلی توافق شده است که تقریباً همه اشکال بیماری پریودنتال در نتیجه عفونت های میکروبی مختلط رخ می دهند که در آن گروه های خاصی از باکتری های بیماری زا همزیستی دارند. شواهد در مورد نقش بالقوه عوامل خطر قابل اصلاح و غیر قابل اصلاح مرتبط با بیماری پریودنتال بررسی شده اند. درک عوامل خطر برای عمل بالینی ضروری است.

عوامل خطر بیماری پریودنتال

عوامل خطر قابل اصلاح

میکروارگانیسم ها و بیماری های پریودنتال

میکروبیوم باکتریایی دهان شامل بیش از 700 فیلوتیپ مختلف است که تقریباً 400 گونه در پلاک زیر لثه یافت می شود. میکرو فلور زیر لثه در پریودنتیت می تواند صدها گونه باکتری را درون خود جای دهد اما تعداد اندکی از آنها با پیشرفت بیماری مرتبط هستند و از نظر علت شناسی مهم در نظر گرفته شده اند. پلاک زیر لثه ای ناشی از عمیق شدن پاکت های پریودنتال، تحت تسلط گونه های بی هوازی گرم منفی و اسپیروکت ها است. شواهد قوی Porphyromonas gingivalis و Aggregatibacter actinomycetemcomitans را در علت شناسی پریودنتیت افراد بزرگسال دخیل می دانند. علاوه بر این، Bacteroides forsythus، Prevotella intermedia، Peptostreptococcus micros، و Fusobacterium nucleatum به شدت با پیشرفت پریودنتیت در افراد بزرگسال مرتبط هستند.

کشیدن تنباکو

شواهد بسیاری برای بالاتر بودن سطح بیماری پریودنتال در میان افراد سیگاری وجود دارند. استعمال دخانیات اثر مخرب قابل توجهی روی بافت های پریودنتال دارد و نرخ پیشرفت بیماری پریودنتال را افزایش می دهد. عوامل خطر از جمله مصرف دخانیات، پاسخ میزبان به چالش باکتری در پلاک دندان میکروبی را تغییر می دهد. به نظر می رسد افراد سیگاری مبتلا به بیماری پریودنتال در مقایسه با افراد غیرسیگاری، علائم کمتری از التهاب بالینی و خونریزی لثه را نشان می دهند. این را می توان با این واقعیت توضیح داد که نیکوتین باعث انقباض عروق موضعی، کاهش جریان خون، اِدِم و علائم بالینی التهاب می شود. دریافته شده است که گیرنده استیل کولین نیکوتین نقش مهمی در ایجاد پریودنتیت مرتبط با نیکوتین ایفا می کند.

دیابت

یکی از علائم دهانی مهم دیابت، التهاب لثه و پریودنتیت است. بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 تشخیص داده نشده یا ضعیف کنترل شده، بیشتر در معرض خطر بیماری پریودنتال قرار دارند. مطالعات زیادی وجود دارند که ارتباط بین دیابت و افزایش حساسیت به عفونت های دهان از جمله بیماری پریودنتال را نشان می دهند. پریودنتیت همچنین در بیماران دیابتی که کنترل ضعیفی روی بیماری خود دارند با سرعت بیشتری پیشرفت می کند و شروع بیماری در سنین پایین به عنوان یک عامل خطر برای بیماری های شدیدتر در نظر گرفته می شود. برعکس، اکثر بیماران دیابتی که بیماری آنها به خوبی تحت کنترل قرار دارد می توانند سلامت پریودنتال را حفظ کنند و به درمان پریودنتال پاسخ مطلوبی خواهند داد.

علیرغم اختلاف نظر در مورد این موضوع در متون علمی، به نظر می رسد که تأثیر کنترل قند خون با روش درمان پریودنتال مرتبط باشد. بسیاری از مطالعات به تأثیر درمان پریودنتال روی کنترل قند خون بیماران دیابتی پرداخته اند.

بیماری قلب و عروقی

معقول بودن بیولوژیکی ارتباط بین بیماری های پریودنتال و بیماری های قلبی عروقی به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است و شامل برخی از مکانیسم های احتمالی زیر است: غلظت بالای کلسترول و عملکرد باکتری های دهان در روند تصلب شرایین یا مشارکت پروتئین های فاز حاد که ممکن است در پریودنتیت مزمن افزایش یابند. مکانیسم های بیولوژیکی متعددی برای توضیح ارتباط بین بیماری های پریودنتال و بیماری های قلبی عروقی پیشنهاد شده اند. بنابراین، پریودنتیت احتمالاً می تواند باعث بوجود آمدن یک واکنش التهابی سیستمیک شود و سزاوار توجه بیشتر است.

بیماری پریودنتال به دلیل منبع غنی گونه های میکروبی زیر لثه و پاسخ میزبان می تواند مستعد بیماری عروقی باشد. علاوه بر این، ما باید آگاه باشیم که این بیماری ها در بسیاری از عوامل خطر مشترک هستند و شباهت های آشکاری با مکانیسم های پاتوژنیک اساسی وجود دارند.

پریودنتیت، صرف نظر از بیماری های عروق کرونر، با افزایش سطح پروتئین واکنشی C و فیبرینوژن همراه است. علاوه بر این، شواهدی وجود دارند که نشان می دهند افزایش سطوح نشانگرهای سیستمیک التهاب، مانند پروتئین واکنشی- C (CRP) و اینترلوکین- 6 (IL-6)، با بیماری های قلبی عروقی مرتبط است.

باکتریم ناشی از پریودنتیت و بیماری های دندانی به عنوان علت اصلی اندوکاردیت عفونی شناخته شده است. به طور خاص، بیمارانی که تحت عمل جراحی دریچه قلب قرار گرفته اند، خطر قابل توجه اندوکاردیت عفونی تهدید کننده زندگی دارند. مطالعات اپیدمیولوژیک و میکروبیولوژیکی به این مفهوم اعتبار داده اند که بیماری پریودنتال ممکن است یک عامل خطر جداگانه برای بیماری های قلبی عروقی، بیماری عروق مغزی، و زایمان زودرس نوزادان کم وزن باشد.

محققان نشان داده اند که بیماری پریودنتال یکی دیگر از عوامل خطر احتمالی و مستقل برای بیماری عروق مغزی، بویژه برای سکته مغزی ایسکمیک است. برخی از مطالعات هیچ رابطه ای بین پریودنتیت و بیماری ایسکمیک قلب پیدا نکرده اند.

اختلالات ناشی از داروها

برخی از داروها به طور قابل توجهی جریان بزاق را کاهش می دهند. اینها شامل داروهای ضد فشار خون، مسکن های مخدر، برخی آرام بخش ها و مسکن ها، آنتی هیستامین ها و ضد متابولیت ها هستند. داروهای دیگر، بویژه آنهایی که به شکل مایع یا جویدنی هستند که حاوی قند افزوده هستند، pH و ترکیب پلاک را تغییر می دهند، و باعث می شوند که این ماده بیشتر به سطوح دندان بچسبد.

داروها می توانند یک عامل کمک کننده در بیماری های پریودنتال باشند. داروهایی مانند داروهای ضد تشنج، عوامل مسدود کننده کانال کلسیم، و سیکلوسپورین ممکن است باعث رشد بیش از حد لثه شوند.

استرس

بیمارانی که استراتژی های رفتاری کافی برای کنترل استرس ندارند (مقابله دفاعی)، بیشتر در معرض خطر بیماری پریودنتال شدید قرار دارند. استرس با این عوامل همراه است: بهداشت نامناسب دهان، افزایش ترشح گلوکوکورتیکوئید که می تواند عملکرد سیستم ایمنی را کاهش دهد، افزایش مقاومت به انسولین، و به طور بالقوه افزایش خطر پریودنتیت. مردانی که گزارش شده است به صورت روزانه عصبانی هستند، در مقایسه با مردانی که به ندرت گزارش شده بود که عصبانی هستند، 43 درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به پریودنتیت قرار دارند. مطالعات نشان داده اند برخی از شاخص های بیماری پریودنتال مانند از دست دادن دندان و خونریزی لثه با استرس کاری و فشارهای مالی مرتبط هستند.

چاقی

گزارش شده است که چاقی یک عامل خطر مهم برای ابتلا به بیماری پریودنتال است. چندین توضیح برای ارتباط بین چاقی و بیماری پریودنتال در افراد بزرگسال جوان ارائه شده اند. افراد جوان تر ممکن است الگوهای غذایی متفاوتی نسبت به شرکت کنندگان مسن تر در مطالعه داشته باشند. تحقیقات در مورد روندهای غذایی در نوجوانان در سنین 11 تا 18، کاهش قابل توجهی در مصرف میوه های خام و سبزیجات غیر از سیب زمینی، که منابع ویتامین C هستند، را نشان می دهد. علاوه بر این، نوجوانان مصرف کلسیم خود را کاهش داده و مصرف نوشیدنی های گاز درا و آبمیوه های غیر مرکبات را افزایش داده اند. این برای سلامت دهان و دندان ها بسیار مهم است زیرا دریافت اندک کلسیم و ویتامین C در رژیم غذایی، با بیماری پریودنتال مرتبط است. افرادی که کمتر از مقدار مجاز رژیم غذایی توصیه شده (RDA) کلسیم و ویتامین C مصرف می کنند، نرخ ابتلای آنها به بیماری پریودنتال اندکی بالاتر است.

عوامل خطر غیر قابل تغییر

پوکی استخوان

بسیاری از مطالعات انجام شده تا به امروز نشان می دهند که بین پوکی استخوان اسکلتی و تحلیل رفتن استخوان رابطه وجود دارد، تا جایی که پوکی استخوان بعد از یائسگی ممکن است منجر به استئوپنی دندانی شود که فک ها و بویژه فک پایین را درگیر می کند. پوکی استخوان به طور قابل توجهی با تحلیل رفتن شدید استخوان کرستال آلوئولار و شیوع موارد پریودنتیت در زنان یائسه مرتبط بود. مروری بر رابطه بین استئوپنی، تحلیل رفتن استخوان دهان و بیماری پریودنتال، به این نتیجه رسید که استئوپنی در نشان دادن بیماری پریودنتال نقش ایفا می کند. این بررسی نشان دهنده ارتباط مستقیم بین استئوپنی اسکلتی و فک پایین و تحلیل رفتن ارتفاع استخوان کرستال آلوئولار و از دست دادن دندان در زنان یائسه بود.

در تحقیق دیگر تأکید شد که تمایز بین استئوپنی (که به طور کلی تحت عنوان کاهش استخوان طبیعی مینرالیزه شده- معدنی شده- تعریف شده است)، پوکی استخوان بعد از یائسگی (بیماری که جمعیت مسن تر را بین سنین 50 تا 70 سال تحت تأثیر قرار می دهد)، پوکی استخوانی که جمعیت مسن تر را تحت تأثیر قرار می دهد و منجر به شکستگی های پروگزیمال فمور می شود، مهم است. پریودنتیت و استئوپنی ممکن است عوامل اتیولوژیک مشترکی داشته باشند که ممکن است مستقیماً هر دو فرآیند بیماری را تحت تأثیر قرار دهند یا تعدیل کنند.

اختلالات خونی

رشد بیش از حد هموراژیک لثه با یا بدون نکروز، یکی از تظاهرات اولیه شایع لوسمی حاد است. بیماران مبتلا به لوسمی مزمن ممکن است تغییرات پریودنتال مشابه اما کمتر شدیدی را تجربه کنند. شیمی درمانی یا درمان همراه با پیوند مغز استخوان نیز ممکن است روی سلامت لثه تأثیر منفی بگذارند.

پاسخ میزبان

پریودنتیت مزمن شامل فعل و انفعالات پیچیده بین عوامل میکروبی و میزبان های حساس است. اجزاء باکتریایی مانند لیپوپلی ساکاریدها lipopolysaccharides و سیتوکین ها cytokines  باعث فعال شدن ماکروفاژها macrophages  برای تولید سیتوکین هایی مانند اینترلوکین (IL)-1 و فاکتور نکروز تومور (TNF) می شوند. این سیتوکین ها باعث فعال شدن فیبروبلاست هایی می شوند که در بافت های پریودنتال به سمت متالوپروتئینازهای ماتریکس (MMP ها) (یک فعال کننده پلاسمینوژن plasminogen) قرار دارند، که می تواند پلاسمین plasmin را فعال کند. پلاسمین، به نوبه خود، می تواند برخی دیگر از انواع MMP های نهفته را فعال کند، در حالی که مهارکننده های بافتی متالوپروتئینازها (TIMP ها) می توانند MMP های فعال را غیرفعال کنند. در میان افراد مستعد، تظاهرات طولانی مدت و بیش از حد باکتریایی MMP ها باعث تخریب بیشتر کلاژن می شود، که جزء اصلی ماتریکس پریودنتال است.

MMp-8 و -9 از لکوسیت های پلی مورفونکلئر (PMN) آزاد می شوند و مسئول بخش قابل توجهی از تخریب ناشی از پاسخ میزبان هستند. MMP-13 نیز با تخریب ماتریکس کلاژنی استخوان پس از دمینرالیزه شدن استخوان توسط استئوکلاست ها، جذب استخوان را تسهیل می کند. در یک تحقیق دیگر، افزایش سطوح پلاسمایی MMP-8 و MMP-9 در بیماران مبتلا به پریودنتیت مزمن گزارش شد و بر اهمیت درمان پریودنتال برای جلوگیری از افزایش سطوح MMP-8 و –9 که با بسیاری از بیماری های سیستمیک، بویژه اختلالات قلبی عروقی همراه است، تأکید شد. یک بررسی اخیر در مورد عوامل خطر قابل اصلاح به این نتیجه رسید که سیگار کشیدن و دریافت کالری زیاد با افزایش نشانگرهای سیستمیک التهاب ارتباط دارد و از طریق مکانیسم های مختلف بیولوژیکی می تواند تنظیم ژن را اصلاح کند.

تغییرات هورمونی زنان

نوسانات هورمونی در بیماران زن ممکن است وضعیت سلامت پریودنتال آنها را تغییر دهد. چنین تغییراتی ممکن است در طول دوران بلوغ، چرخه قاعدگی، بارداری یا یائسگی رخ دهند. تغییرات همچنین ممکن است با استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی همراه باشند. قابل توجه ترین تغییرات پریودنتال در دوران بارداری اتفاق می افتند، زیرا بخش قابل توجهی از زنان باردار از التهاب لثه بارداری رنج می برند. زنان تحت درمان جایگزین هورمونی (HRT) و داروهای ضد بارداری خوراکی، افزایش التهاب لثه را تجربه می کنند. با استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی، این افزایش التهاب لثه عمدتاً به مدت زمان استفاده مربوط می شود، زیرا پیشنهاد شده است که استفاده طولانی مدت از داروهای ضد بارداری خوراکی ممکن است روی پریودنشیوم تأثیر مخرب داشته باشند.

بارداری

محققان دریافتند که از دست رفتن چسبندگی پریودنتال به طور قابل توجهی در بین مادران نوزادان PLBW در مقایسه با مادران نوزادانی که در دوره طبیعی متولد می شوند بیشتر است.

به طور مشابه، چندین مطالعه دیگر نشان دهنده تأثیر نامطلوب بیماری پریودنتال بر روند بارداری بوده اند. توصیه شده است که بیماری پریودنتال ممکن است خطر تولد نوزادان نارس با وزن کم (PLBW) را افزایش دهد. تصور می شود که این نتیجه اثر واسطه های بیولوژیکی فرآیندهای التهابی مانند پروستاگلاندین E2 و TNF باشد. لیپوپلی ساکاریدlipopolysaccharide  محصول باکتریایی شایع نیز ممکن است نقش محرکی در تغییر نامطلوب دوره بارداری داشته باشد.

ویژگی های ریسک

سن

مطالعات متعدد نشان می دهند که شیوع و وخامت بیماری پریودنتال با افزایش سن افزایش می یابد. میانگین سالانه تحلیل رفتن استخوان در میان افرادی که در اوایل 70 سالگی هستند 28/0 میلی متر است، در مقایسه با افراد 25 ساله، که 07/0 ملی متر است. افزایش شدت بیماری پریودنتال و تحلیل رفتن استخوان با افزایش سن، احتمالاً به بازه زمانی مربوط است که در آن بافت های پریودنتال در معرض پلاک باکتریایی قرار گرفته اند، و در تصور می شود که سوابق دهانی فرد را به صورت یکجا منعکس می کند. مطالعات بیشتری که در برخی از کشورهای توسعه یافته انجام شده اند نشان دهنده تغییر الگوهای پیشرفت بیماری پریودنتال هستند.

این مطالعات نشان داده اند که تخریب پیشرفته پریودنتال و تحلیل استخوان به ندرت در افراد زیر 40 سال دیده می شود. یافته های مشابه حتی در افراد مسن نیز مشاهده شده اند. مطالعات در میان افراد مسن نشان داده اند که بیماری پریودنتال پیشرفته تنها بخش کوچکی از این گروه سنی را تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال، در میان افراد مبتلا به بیماری پیشرفته، با افزایش سن، تجزیه بیشتری اتفاق می افتد.

جنسیت

مطالعات متعدد گزارش کردند که تخریب پریودنتال در بین مردان در مقایسه با جمعیت زنان بسیار بیشتر است. دلایل این تفاوت های جنسی مشخص نیستند، اما گمان می رود که مربوط به ناآگاهی از بهداشت دهان و دندان باشد که معمولاً در بین مردان مشاهده می شود. با این حال، رابطه مشاهده شده بین جنسیت و بیماری آشکار نیست و قوی و ثابت تلقی نمی شود. بنابراین، جنسیت ممکن است یک عامل جمعیت شناختی باشد، که ممکن است با تأثیر عوامل دیگر تداخل داشته باشد و باید برای بررسی بیماری کنترل شود.

وضعیت اجتماعی و اقتصادی (SES)

ارتباط احتمالی بین بیماری پریودنتال و وضعیت اجتماعی- اقتصادی در چندین مطالعه یافت شد. وضعیت لثه به وضوح با SES پایین مرتبط است، اما رابطه بین SES و پریودنتیت کمتر مستقیم است. می توان مطمئن بود که سلامت لثه در افراد با تحصیلات عالی و درآمد مطمئن تر بهتر است. SES یک عامل قابل تغییر است و می توان آن را در مدل های چند متغیره برای بیماری بررسی کرد.

تحصیلات و نژاد

بیماری پریودنتال با سطح تحصیلات رابطه متقابل دارد. هر چه سطح تحصیلات بالاتر باشد، بیماری های پریودنتال کمتر می شود. مطالعات متعددی که شامل جمعیت های نژادی مختلف هستند، تفاوت هایی را در ظهور بیماری پریودنتال پیدا کرده اند. یک بار دیگر، نژاد یک عامل قابل تغییر نیست، و برخی از اختلافات در ظاهر بیماری ممکن است با تفاوت در سایر عوامل خطر بین جمعیت ها قابل توضیح باشد.

ملاحظات ژنتیکی

مطالعات، عوامل خطر ژنتیکی همراه با پریودنتیت را نشان می دهند. ژنوتیپ کامپوزیت IL-1 به طور قابل توجهی با شدت پریودنتیت افراد بزرگسال ارتباط دارد. همچنین تأیید می شود که هم ژنوتیپ IL-1 و هم سابقه سیگار کشیدن عوامل خطر عینی برای بیماری پریودنتال را در یک محیط مطب خصوصی فراهم می کنند. در حال حاضر دو شکل عمده پریودنتیت مزمن و پریودنتیت تهاجمی وجود دارند. خطر پریودنتیت به طور مساوی بین جمعیت تقسیم نمی شود. واضح است که پریودنتیت به شدت یک گروه پرخطر را تحت تأثیر قرار می دهد که حدود 10 تا 15 درصد از جمعیت را تشکیل می دهند، که در آنها بیماری به سرعت از ژنژیویت مزمن به پریودنتیت مخرب پیشرفت می کند. این خطر افتراقی برای پریودنتیت با عناصر ارثی مستعد بودن سازگار است، اما شواهد مستقیم برای نقش ژنتیکی متفاوت در پریودنتیت از چندین منبع می آید.

بسیاری از مقالات، تجمع خانوادگی بیماری های پریودنتال را گزارش می دهند، اما به دلیل اصطلاحات مختلف، سیستم های طبقه بندی، و فقدان روش های استاندارد معاینه بالینی، مقایسه مستقیم گزارش ها دشوار است. گرچه بیماری پریودنتال در طول بازه زمانی این تحقیقات بارها تغییر کرده است، اکثر گزارش های خانوادگی برای پریودنتیت، به اشکال شروع زودرس مربوط می شوند که اکنون پریودنتیت تهاجمی نامیده می شود. گزارش های مربوط به ماهیت خانوادگی اشکال مزمن پریودنتیت کمتر هستند، گرچه مطالعات آلمانی در مورد ماهیت خانوادگی اشکال مزمن پریودنتیت از اوایل قرن بیستم بررسی شده است. این تجمع در خانواده ها به شدت نشان دهنده یک استعداد ژنتیکی است. باید در نظر داشت که الگوهای خانوادگی ممکن است منعکس کننده قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی شایع در این خانواده ها باشد.

بنابراین، در نظر گرفتن عوامل خطر محیطی و رفتاری مشترک در هر خانواده مهم است. اینها شامل تحصیلات، گروه بندی اجتماعی- اقتصادی، بهداشت دهان، انتقال احتمالی باکتری ها، بروز بیماری های مزمن مانند دیابت، و ویژگی های محیطی مانند سیگار کشیدن غیرفعال و بهداشت هستند. برخی از این عوامل مانند سبک زندگی، رفتار و تحصیلات ممکن است تحت کنترل ژنتیکی باشند و بر استانداردهای بهداشت دهان و دندان تأثیر بگذارند. تعاملات پیچیده بین ژن ها و محیط نیز باید در ارزیابی خطر خانوادگی بیماری های پریودنتال در نظر گرفته شوند.

در پریودنتیت مزمن، فنوتیپ یا ویژگی های بیماری تا دهه سوم زندگی به طور قابل توجهی ظاهر نمی شود، در حالی که، در اشکال تهاجمی بیماری پریودنتال، تظاهرات می توانند در دهه های اول، دوم، سوم و چهارم رخ دهند. این تنوع در ظاهر شدن علائم قابل توجه بیماری، تشخیص را دشوار می کند، نه تنها در اعلام اینکه آیا بیمار از این بیماری رنج می برد، بلکه در تشخیص بیمارانی که از بیماری رنج نمی برند و تمایز بین بزرگسالان و اشکال تهاجمی پریودنتیت. مشکلات همراه با تمایز بالینی بیماری پریودنتال در ژنتیک پزشکی غیرمعمول نیست، زیرا مشکلات مشابه در مطالعه سایر صفات ارثی با شروع تأخیری بوجود می آیند.

پروتئین واکنشی C

اهمیت نقش کلسترول در پیش بینی خطر حمله قلبی در افراد به ظاهر سالم، مدت هاست که شناخته شده است. اما نیمی از حملات قلبی در میان افرادی رخ می دهد که کلسترول بالایی ندارند. همچنین، عوامل خطر کلاسیک CVD نمی توانند تمام تغییرات در بروز موارد CVD را توضیح دهند. در نتیجه علاقه فزاینده ای به شناسایی نشانگرهای اضافی خطر کرونری وجود دارد. یک گزینه احتمالی، پروتئین واکنشی C (CRP) است، گرچه این پروتئین بخشی از پاسخ طبیعی بدن به عفونت و التهاب است. برخی از مطالعات اخیر، سطوح بالای CRP را در میان مبتلایان به پریودنتیت گزارش کرده اند. در مطالعه ای دیگر، سطوح قابل توجه بالاتری از CRP در میان افراد بزرگسال مبتلا به پریودنتیت، بویژه در میان افرادی که مکان های فعال تری داشتند، گزارش شدند. شرکت کنندگان در مطالعه همچنین ارتباط مثبتی بین سطوح بالای CRP (بیشتر از 3میلی گرم در لیتر) و وخامت پریودنتیت گزارش کردند.

پریودنتیت یک واکنش التهابی بافت های نگهدارنده دندان مانند رباط پریودنتال، سمنتوم و استخوان آلوئولار به باکتری های بی هوازی گرم منفی است. واسطه های التهابی میزبان محلی، در پاسخ به اندوتوکسین های باکتریایی، فعال می شوند که به نوبه خود پاسخ التهابی موضعی را آغاز می کنند و در نهایت منجر به پاسخ آنتی بادی سرم به باکتری می شوند. عفونت های باکتریایی اغلب ممکن است یک محرک قوی برای یک پاسخ فاز حاد سیستمیک ایجاد کنند که ممکن است منجر به افزایش تولید پروتئین های فاز حاد مانند CRP، ماکروگلوبولین macroglobulin و آمیلوئید سرم serum amyloid شود.

در یک مطالعه اخیر، مشخص شد که غلظت hs-CRP و IL-6 در سرم بیماران مبتلا به پریودنتیت به طور قابل توجهی بالاتر بود و درمان پریودنتال باعث کاهش سطوح سرمی hs-CRP و IL-6 شد. افزایش سطوح CRP در بین مبتلایان به پریودنتیت نشان می دهد که پریودنتیت همچنین ممکن است اثرات سیستمیک با واسطه سیتوکین داشته باشد که به نوبه خود ممکن است در آتروژنز دخیل باشد. این ممکن است به نوبه خود به توضیح شرایطی کمک کند که در آن عفونت های دندانی ممکن است پاسخ التهابی سیستمیک را تحریک کنند و در نتیجه، افراد «به ظاهر سالم» را در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی قرار دهد.

بسیاری از آثار موجود در تحقیقاتی که در گذشته انجام شده اند، تجمع خانوادگی بیماری های پریودنتال را گزارش می دهند، اما به دلیل اصطلاحات مختلف، سیستم های طبقه بندی و فقدان روش های استاندارد معاینه بالینی، مقایسه مستقیم گزارش ها دشوار است. گزارش های مربوط به ماهیت خانوادگی اشکال مزمن پریودنتیت کمتر است، گرچه مطالعات در مورد ماهیت خانوادگی اشکال مزمن پریودنتیت از اوایل قرن بیستم توسط محققان بررسی شده است. این تجمع در خانواده ها به شدت نشان دهنده یک استعداد ژنتیکی است. باید در نظر داشت که الگوهای خانوادگی ممکن است منعکس کننده قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی رایج در این خانواده ها باشد.

نتیجه گیری

درک عوامل اتیولوژیک و بیماری زای بیماری پریودنتال برای شناخت و درک عوامل خطر مرتبط مهم است. از آنجا که بیماری پریودنتال چند عاملی است، مدیریت مؤثر بیماری مستلزم درک روشنی از همه عوامل خطر مرتبط است.

• یک مطالعه ارتباط بین بیماری لثه و آلزایمر را نشان داد.
•  بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) حدود 2/47 درصد از افراد بزرگسال بالای 30 سال و 70 درصد از افراد بالای 65 سال به بیماری لثه مبتلا هستند.
•  محققان در مطالعه ای روی موش ها، به ارتباط بین بیماری لثه و بیماری آلزایمر پی بردند.
•  این تیم تحقیقاتی معتقد است که یافته های آنها ممکن است به کاهش تعداد بیماران مبتلا به بیماری پریودنتال و آلزایمر کمک کند.

بیماری لثه- که همچنین تحت عنوان پریودنتیت و بیماری پریودنتال شناخته می شود- از طریق عفونت باکتریایی درون بافت های نرم دهان رخ می دهد. تحقیقات قبلی پریودنتیت را با دیابت، بیماری کلیوی و مسائل قلبی عروقی مرتبط می دانند.

اکنون محققان از طریق مطالعه روی موش ها، به ارتباط بین بیماری لثه از طریق باکتری فوزوباکتریوم نکلئوتوم Fusobacterium nucleatum  (F. nucleatum) و بیماری آلزایمر پی برده اند. دانشمندان بر این باورند که یافته های آنها ممکن است به کاهش پیشرفت بیماری پریودنتال و این شکل از زوال عقل کمک کند.

 

بیماری پریودنتال چیست؟

ذرات غذا و باکتری ها دائما داخل دهان هستند. هنگامی که افراد به طور مرتب دندان های خود را مسواک نمی زنند و نخ دندان نمی کشند، ذرات و باکتری ها ماده چسبنده ای به نام پلاک تشکیل می دهند که به دندان ها می چسبد. پلاک در صورت پاک نشدن می تواند لثه ها را تحریک کند، و باعث بروز شکل اولیه بیماری لثه به نام ژنژیویت شود.

اگر پلاک برای مدت زمان طولانی روی دندان ها و لثه ها باقی بماند، سخت می شود و به ماده ای به نام تارتار تبدیل می شود. از آنجا که تارتار بسیار سخت است، معمولاً فقط یک دندانپزشک می تواند آن را با استفاده از ابزارهای دندانی در طی یک پاکسازی تخصصی دندان ها از بین ببرد.

زمانی که تارتار برای مدت طولانی روی دندان ها باقی بماند، سطح بعدی بیماری لثه به نام پریودنتیت می تواند ایجاد شود. بیماری پریودنتال منجر به عفونت بیشتر در لثه ها و دندان ها می شود. پریودنتیت در صورت عدم درمان، می تواند منجر به از دست رفتن دندان ها شود.

بر اساس مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، حدود 47 درصد از افراد بزرگسال بالای 30 سال و 70 درصد از افراد بالای 65 سال در ایالات متحده به بیماری پریودنتال مبتلا هستند. بیماری لثه در بین مردان و افراد سیگاری شایع تر است.

التهاب لثه و بیماری آلزایمر

F. nucleatum باکتری است که معمولاً در بیماری پریودنتال نقش دارد. تحقیقات گذشته نیز این باکتری را با سرطان روده بزرگ و سرطان دهان مرتبط می دانند.

باکتری های موجود در دهان چگونه می توانند علائم بیماری آلزایمر را تشدید کنند؟ این اتفاق می تواند به دو صورت رخ دهد:

یکی اینکه، این باکتری هم به صورت موضعی و هم به صورت سیستمی باعث ایجاد التهاب می شود، که فنوتیپ بیماری آلزایمر را تحت تأثیر قرار می دهد، زیرا آلزایمر خود یک بیماری التهابی است. دوم اینکه، این باکتری مهاجرت می کند و به مغز نفوذ می کند تا در آنجا اجتماع بزرگی تشکیل دهد و باعث ترشح مولکول های پاتولوژیک شود تا باعث تشدید علائم و نشانه های بیماری آلزایمر شوند.

برای این مطالعه، از سلول های کشت داده شده در آزمایشگاه استفاده شد تا نشان دهند که وجود F. nucleatun باعث رشد غیر طبیعی سلول های میکروگلیال می شود. این سلول های ایمنی در مغز و نخاع به حذف هرگونه عفونت از مغز کمک می کنند و سیستم عصبی مرکزی را سالم نگه می دارند. حضور F. nucleatun علاوه بر تأثیر بر رشد این سلول ها، همچنین باعث ایجاد یک پاسخ التهابی می شود. تحقیقات گذشته نشان می دهند که التهاب در ایجاد بیماری آلزایمر نقش دارد.

در مرحله بعد، تیم به بررسی پریودنتیت ناشی از F. nucleatum در مدل موش مبتلا به آلزایمر پرداخت. آنها دریافتند که در مقایسه با حیوانات گروه کنترل، موش های مبتلا به پریودنتیت دچار افزایش اختلالات شناختی و سطوح بالاتر پلاک های آمیلوئید و پروتئین تاو Tau شدند. علاوه بر این، مانند سلول های کشت شده، افزایش رشد سلول های میکروگلیال و التهاب نیز در این حیوانات مشاهده شد.

چگونه این یافته ها می توانند کمک کنند؟

اهمیت این یافته های تحقیقاتی در چهار زمینه اصلی نهفته است. اول اینکه، آنها یک “مشکل بزرگ سلامت” را هدف قرار داده اند زیرا درصد قابل توجهی از جمعیت بزرگسال به بیماری پریودنتال مبتلا هستند و بیش از 55 میلیون نفر در سراسر جهان با زوال عقل زندگی می کنند. آلزایمر شایع ترین نوع زوال عقل است.

دوم اینکه، درک مکانیکی از یک باکتری بی هوازی (F. nucleatum) که در پاتوژن های بیماری پریودنتال و بیماری آلزایمر مورد مطالعه قرار نگرفته است، شکاف موجود در دانش علمی را پر می کند و سیگنال هشدار دهنده ای برای دندانپزشکان و متخصصان مغز و اعصاب ارسال می کند.

سوم اینکه، ساخت یک مدل حیوانی، قابلیت فنی را در تشریح علت احتمالی بین یک بیماری دندانی موضعی (بیماری پریودنتال) و یک اختلال عصبی (بیماری آلزایمر) در یک محل آناتومیک دوردست فراهم می آورد.

و چهارم اینکه، این مطالعه برای بررسی اینکه آیا درمان بیماری پریودنتال می تواند شروع آلزایمر را در انسان کاهش دهد یا به تأخیر بیاندازد، ممکن است برای کاربردهای پیش بالینی و بالینی بیشتر سیستم ایجاد شده مدرکی را ارائه دهد.

این مطالعه به شواهد فزاینده ای اضافه می کند که میکروب ها و ویروس ها ممکن است در بیماری های مغزی نقش داشته باشند.

در این مطالعه، شواهدی مبنی بر افزایش فعال شدن سیستم ایمنی مغز، تغییرات مغزی مرتبط با آلزایمر و تغییرات شناختی در موش های آلوده به میکروب دهان پیدا شدند. گرچه این یافته ها جالب هستند، این تحقیق روی موش ها انجام شد و مطالعات قبلی که رابطه بین بیماری پریودنتال و آلزایمر را در انسان بررسی می کردند، علیت را نشان نداده اند. تحقیقات بیشتری نیاز هستند.

در حال حاضر مشخص نیست که آیا مواردی مانند مسواک زدن در نهایت خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می دهد یا خیر. آنچه که می توانیم گفت این است که بهداشت دهان و دندان برای سلامت عمومی و پیری سالم مهم است. تعدادی دیگر از عوامل خطرساز سبک زندگی قابل تغییر وجود دارند- مانند ورزش و رژیم غذایی- که شواهد علمی قابل توجهی دارند که نشان می دهند می توانند خطر زوال شناختی را کاهش دهند.

 

 

بیوپسی لثه یک فرایند پزشکی است که در آن پزشک نمونه ای از بافت لثه شما را برمی دارد. سپس نمونه برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود. جینجیواGingiva  کلمه دیگری برای لثه است، بنابراین بیوپسی لثه را بیوپسی جینجیوا نیز می نامند. بافت لثه بافتی است که بدون فاصله دندان های شما را احاطه کرده و از آنها حمایت می کند.

پزشکان از بیوپسی لثه برای تشخیص علل بافت غیر طبیعی لثه استفاده می کنند. این علل می توانند شامل سرطان دهان و زائده یا ضایعات غیرسرطانی باشند.

انواع بیوپسی لثه

انواع مختلفی از بیوپسی لثه وجود دارند:

بیوپسی برشی

بیوپسی برشی لثه متداول ترین روش بیوپسی لثه است. پزشک شما بخشی از بافت مشکوک را برداشته و آن را زیر میکروسکوپ بررسی خواهد کرد.

آسیب شناس می تواند تشخیص دهد که آیا سلول های سرطانی در بافت لثه برداشته شده وجود دارند یا خیر. آنها همچنین می توانند منشاء سلول ها را تأیید کنند، یا اینکه آیا از جای دیگری در بدن شما به لثه سرایت کرده اند.

بیوپسی اکسیزیونال

در طول بیوپسی برش لثه، پزشک ممکن است کل رشد یا ضایعه را از بین ببرد.

این نوع بیوپسی یا نمونه برداری به طور معمول برای برداشتن ضایعه کوچکی استفاده می شود که دسترسی به آن آسان است. پزشک شما زائده را همراه با مقداری از بافت های سالم مجاور بر خواهد داشت.

بیوپسی از راه پوست

بیوپسی از راه پوست از جمله فرایندهایی است که در آنها پزشک یک سوزن بیوپسی را از طریق پوست شما وارد می کند. این نوع بیوپسی به دو صورت مختلف انجام می شود: بیوپسی با سوزن ظریف و بیوپسی با سوزن تو خالی.

بیوپسی با سوزن ظریف برای ضایعاتی بهترین عملکرد را دارد که به راحتی قابل مشاهده و احساس هستند. بیوپسی با سوزن تو خالی نسبت به بیوپسی سوزنی ظریف بافت بیشتری فراهم می آورد. این زمانی می تواند مفید باشد که برای تشخیص پزشک، بافت بیشتری نیاز باشد.

بیوپسی با برس

بیوپسی با برس یک روش غیر تهاجمی است. پزشک با مالش با فشار برس روی ناحیه غیر طبیعی لثه، بافت را جمع آوری می کند.

اگر علائم شما به بیوپسی فوری و تهاجمی تر نیاز نداشته باشند، بیوپسی با برس اغلب نخستین گام پزشک شما است. از این روش نمونه برداری برای ارزیابی اولیه استفاده می شود.

اگر نتایج آزمایش هر گونه سلول یا سرطان مشکوک یا غیرطبیعی را نشان دهند، پزشک شما احتمالاً برای تأیید تشخیص، بیوپسی برشی یا از راه پوست را انجام خواهد داد.

آزمایش نمونه برداری لثه برای چه مواردی استفاده می شود؟

تست بیوپسی لثه، بافت غیرطبیعی یا مشکوک لثه را آزمایش می کند. پزشک شما ممکن است آن را برای کمک به تشخیص توصیه کند:

• یک زخم یا ضایعه روی لثه شما که بیش از دو هفته طول بکشد
• یک لکه سفید یا قرمز رنگ روی لثه شما
• زخم روی لثه شما
• تورم لثه شما، که از بین نمی رود
• تغییراتی در لثه های شما که باعث لق شدن دندان ها یا پروتز های مصنوعی شما می شوند.

همچنین از بیوپسی لثه می توان همراه با آزمایش های تصویربرداری برای نشان دادن مرحله سرطان لثه موجود استفاده کرد. تست های تصویربرداری شامل عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس، سی تی اسکن و اسکن MRI است.

اطلاعات حاصل از بیوپسی لثه، همراه با یافته های تست های تصویربرداری، می توانند به پزشک کمک کنند تا سرطان لثه را هر چه سریع تر تشخیص دهد. تشخیص زود هنگام به معنای اسکار کمتر ناشی از برداشتن تومورها و نرخ بالاتر بقاء است.

آماده شدن برای بیوپسی لثه

به طور معمول، لازم نیست کار زیادی برای آماده شدن برای بیوپسی لثه انجام دهید.

در صورت مصرف هر گونه داروی تجویزی، داروهای بدون نسخه یا مکمل های گیاهی، به پزشک خود اطلاع دهید. در مورد نحوه استفاده از آنها قبل و بعد از تست، با پزشک خود گفتگو کنید.

برخی از داروها ممکن است نتایج بیوپسی لثه را تحت تأثیر قرار دهند. اینها شامل داروهایی هستند که لخته شدن خون را تحت تأثیر قرار می دهند، مانند رقیق کننده های خون، و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID ها)، مانند آسپرین یا ایبوپروفن. در صورت مصرف هر یک از این داروها، پزشک شما ممکن است دستورالعمل های خاصی را ارائه دهد. ممکن است مجبور شوید چند ساعت قبل از بیوپسی لثه غذا خوردن را متوقف کنید.

در طول بیوپسی لثه انتظار چه چیزی را باید داشت؟

بیوپسی لثه معمولاً به عنوان یک فرایند سرپایی در بیمارستان یا در مطب پزشک انجام می شود. یک پزشک، دندانپزشک، پریودنتیست، یا جراح دهان به طور معمول بیوپسی را انجام می دهد. پریودنتیست دندانپزشکی است که در بیماری های مربوط به لثه ها و بافت دهان تخصص دارد.

آماده سازی ناحیه

پزشک شما ابتدا بافت لثه را با یک ماده موضعی مانند کرم استریل می کند. سپس یک بی حس کننده موضعی تزریق خواهد کرد تا لثه شما را بی حس کنند. این ممکن است مانند یک نیش باشد. ممکن است کمی کشش یا فشار احساس کنید. به جای تزریق، پزشک شما ممکن است صلاح بداند که یک مسکن را روی بافت لثه اسپری کند. بعد از بین رفتن بی حسی، این ناحیه ممکن است برای چند روز درد داشته باشد.

پزشک شما ممکن است از یک رترکتور گونه استفاده کند تا دسترسی به کل دهان شما را آسان تر کند. این ابزار همچنین تابیدن نور به داخل دهان شما را بهبود می بخشد.

اگر دسترسی به محل ضایعه دشوار باشد، ممکن است تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرید. این شما را در طول کل فرایند به یک خواب عمیق فرو خواهد. به این ترتیب، پزشک بدون ایجاد هیچ گونه دردی، می تواند به اطراف دهان شما حرکت کند و به مناطقی دسترسی پیدا کند که دسترسی به آنها دشوار است.

بیوپسی باز برشی یا اکسیژنال

اگر قرار است بیوپسی باز برشی یا اکسیژنال انجام دهید، پزشک روی پوست یک برش کوچک ایجاد خواهد کرد. در طول این فرایند ممکن است کمی فشار یا ناراحتی جزئی احساس کنید. بی حسی موضعی که پزشک شما استفاده می کند باید از هر گونه احساس درد برای شما جلوگیری کند.

اگر خونریزی وجود داشته باشد، برای توقف آن ممکن است کوتریزاسیون الکتریکیElectrocauterization  لازم باشد. این فرایند شامل استفاده از جریان الکتریکی یا لیزر برای بستن یا مسدود کردن عروق خونی است. در برخی موارد، پزشک از بخیه برای بستن ناحیه باز و تسریع بهبودی استفاده خواهد کرد. گاهی اوقات بخیه ها قابل جذب هستند، به این معنا که آنها به طور طبیعی حل می شوند. در غیر اینصورت، باید در عرض یک هفته برگردید تا پزشک آنها را برای شما بکشد.

 

بیوپسی با سوزن ظریف از راه پوست

اگر قرار است بیوپسی با سوزن ظریف از راه پوست انجام دهید، پزشک یک سوزن را از درون ضایعه روی لثه شما وارد می کند و مقداری از سلول ها را خارج می کند. آنها ممکن است همین تکنیک را در چندین نقطه مختلف در ناحیه ای که تحت تأثیر قرار گرفته است تکرار کنند.

بیوپسی با سوزن تو خالی از راه پوست

اگر قرار است بیوپسی با سوزن تو خالی از راه پوست را انجام دهید، پزشک یک تیغه دایره ای کوچک را به داخل ناحیه ای که تحت تأثیر قرار گرفته است فشار می دهد. سوزن قسمتی از پوست را با حاشیه گرد برش خواهد داد. با کشیدن مرکز آن ناحیه، پزشک یک پلاگ یا هسته سلولی را خارج خواهد کرد.

هنگامی که نمونه بافت بیرون کشیده می شود، ممکن است صدای کلیک بلند یا ترکیدن را از سوزن فنری بشنوید. در طول این نوع نمونه برداری، به ندرت خونریزی زیادی از محل وجود دارد. این ناحیه معمولاً بدون نیاز به بخیه بهبود می یابد.

بیوپسی با برس

اگر بیوپسی با برس انجام می دهید، ممکن است به بی حسی موضعی یا تزریقی در محل نیاز نداشته باشید. پزشک شما یک برس را محکم روی ناحیه غیر طبیعی لثه شما می مالد. در طول این فرایند ممکن است فقط خونریزی، ناراحتی یا درد اندکی را تجربه کنید. از آنجا که این تکنیک غیرتهاجمی است، پس از آن به بخیه نیاز نخواهید داشت.

بهبودی به چه صورت است؟

پس از نمونه برداری از لثه، بی حسی در لثه های شما به تدریج از بین خواهد رفت. شما می توانید فعالیت های عادی و رژیم غذایی خود را در همان روز از سر بگیرید.

در طول بهبودی، محل بیوپسی ممکن است به مدت چند روز درد داشته باشد. پزشک ممکن است از شما بخواهد که به مدت یک هفته از مسواک زدن اطراف محل خودداری کنید. اگر بافت شما بخیه زده شده است، ممکن است مجبور شوید به پزشک یا دندانپزشک خود مراجعه کنید تا بخیه ها را بکشد.

در صورتی که لثه های شما شرایط زیر را داشتند با دندانپزشک یا پزشک خود تماس بگیرید:

• خونریزی
• متورم شدن
• باقی ماندن زخم برای مدت طولانی

آیا نمونه برداری از لثه خطراتی دارد؟

خونریزی طولانی مدت و عفونت لثه دو خطر بالقوه جدی اما نادر بیوپسی لثه هستند.

در صورت تجربه با پزشک خود تماس بگیرید:

• خونریزی بیش از حد در محل نمونه برداری
• درد یا سوزش که بیشتر از چند روز طول بکشد
• تورم لثه ها
• تب یا لرز

نتایج بیوپسی لثه

نمونه بافتی که در طول بیوپسی لثه شما گرفته می شود برای آزمایشگاه آسیب شناسی ارسال می شود. پاتولوژیست پزشکی است که در زمینه تشخیص بافت تخصص دارد. آنها نمونه بیوپسی را زیر میکروسکوپ بررسی خواهند کرد. پاتولوژیست هرگونه نشانه سرطان یا دیگر ناهنجاری ها را شناسایی خواهد کرد و گزارشی را برای پزشک تهیه خواهد کرد.

نتایج عادی

این تست تنها زمانی انجام می شود که بافت لثه غیر طبیعی به نظر برسد.

نتایج غیر عادی

یک نتیجه غیر طبیعی از بیوپسی لثه علاوه بر سرطان، می تواند نشان دهنده یکی از این شرایط باشد:

• آمیلوئیدوز سیستمیک. این وضعیتی است که در آن پروتئین های غیر طبیعی به نام آمیلوئید در اندام های بدن شما انباشته می شوند و به سایر قسمت های بدن از جمله لثه ها منتشر می شوند.
• پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (TTP). TTP یک اختلال لخته شدن خون نادر و بالقوه کشنده است که می تواند باعث خونریزی لثه شود.
• ضایعات یا عفونت های خوش خیم دهان.
• زخم های غیرسرطانی دهان. علت خاص در بسیاری از موارد مشخص می شود.
• سرطان دهان. به عنوان مثال، کارسینوم سلول سنگفرشی.

اگر نتایج بیوپسی برس شما سلول های پیش سرطانی یا سرطانی را نشان دهد، قبل از شروع درمان، برای تأیید تشخیص، ممکن است به بیوپسی اکسیژنال یا از راه پوست نیاز داشته باشید.

اگر نمونه برداری شما سرطان لثه را نشان دهد، پزشک بر اساس مرحله سرطان می تواند یک طرح درمان را انتخاب کند. تشخیص زود هنگام سرطان لثه می تواند به شما کمک کند تا اطمینان حاصل کنید که بهترین شانس درمان و بهبودی موفق را خواهید داشت.

ملاحظات بعد از نمونه برداری

به مدت 1 هفته از مسواک زدن ناحیه ای که بیوپسی در آنجا انجام شده است خودداری کنید. به مدت یک هفته پس از این فرایند، برای تمیز نگه داشتن ناحیه ممکن است به شما دهانشویه داده شود.

شما در طول عمر خود دو دسته دندان دارید. در دوران کودکی، شما 20 دندان شیری دارید. این دندان ها می افتند و 32 دندان دائمی یا بالغ جایگزین آنها می شوند. اما برخی افراد در نهایت بیشتر از 32 دندان خواهند داشت. این تحت  عنوان هایپردونشیا hyperdontia شناخته می شود.

دندان های اضافی

تا 8/3% درصد از افراد یک یا چند دندان اضافی دارند. یک دندان اضافی می تواند قابل مشاهده (روییده) یا نهفته (از لثه بیرون نیامده) باشد.

ممکن است متوجه هایپردنشیا در کودکان نشوید. دندان های شیری اضافی طبیعی به نظر می رسند، آنها به طور منظم بیرون می آیند و با بقیه دندان ها هم راستا می شوند.

دندان های اضافی می توانند در هر جایی از دهان شما ایجاد شوند:

• مزیودنس. آنها دندان های اضافی هستند که در پشت دو دندان جلوی شما (دندان های پیشین فک بالا) می رویند. آنها متداول ترین نوع دندان های اضافی هستند.
• دندان های پارامولر. دندان هایی که در کنار دندان های مولر می رویند.
• دندان های دیستومولر. دندان هایی هم راستا با بقیه دندان های مولر می رویند.

یک دندان اضافی می تواند اشکال مختلفی داشته باشد:

• مخروطی. یک دندان کوچک مخروطی شکل. این نوعی دندان است که در پشت دندان های جلوی شما بیرون می آید.
• استوانه ای. این دندان به شکل بشکه استوانه ای است که به صورت جفت بیرون می آید و به ندرت از لثه ها بیرون می آید.
• مکمل. این دندان به شکل یک دندان معمولی است و معمولاً در انتهای یک سری از دندان ها یافت می شود.
• ادنتوم. این زمانی است که بافت دندانی به شکل غیرعادی رشد کرده است.

علل هایپردونشیا

متخصصان از علت دقیق هایپردنشیا مطمئن نیستند. اما در صورت داشتن اختلالاتی مانند موارد زیر ممکن است چندین دندان اضافی داشته باشید:

• سندرم گاردنرGardner . این یک اختلال ارثی است که احتمال ابتلا به تومور را افزایش می دهد. به عنوان مثال، افراد مبتلا به سندرم گاردنر در سنین پایین خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را دارند.
• بیماری فابری Fabry. اگر این بیماری نادر را دارید، بدن شما قادر به ساخت آنزیمی برای تجزیه مواد چرب نیست. این اختلال باعث درد شدید سوزش دار در دست ها و پاها، بثورات پوستی، درد معده و ناتوانی در تعریق می شود.
• دیزوستوز کلیدوکانیال Cleidocranial dysostosis. این یک بیماری بسیار نادر است که در خانواده ها مشاهده می شود و باعث بدشکلی در استخوان های شما، بویژه جمجمه و استخوان ترقوه می شود.
• شکاف لب یا شکاف کام. این یک حفره در لب بالا یا سقف دهان است. هر دو نقص مادرزادی هستند که در اوایل بارداری اتفاق می افتند. آنها می توانند منجر به بروز مشکلات دیگری مانند عفونت گوش و مشکل در تغذیه، شنوایی و گفتار شوند.

مشکلات ناشی از دندان های اضافی

دندان های اضافی معمولاً دردناک نیستند. اما ممکن است در موقعیت های نامناسب قرار بگیرند و عجیب به نظر برسند. یا ممکن است از لثه عبور نکنند اما همچنان می توانند روی دندان های دیگر شما تأثیر بگذارند.

دندان های اضافی می توانند:

• از بیرون آمدن دندان های معمولی شما جلوگیری کنند.
• دندان های دیگر شما را از موقعیت خارج کنند.
• به ریشه دندان های دیگر شما آسیب وارد کنند.
• باعث فشرده شدن دندان های شما شوند.

ممکن است کیست در اطراف دندان های اضافی شما ایجاد شود. یک مطالعه نشان داد که 11% از افرادی که دندان اضافی داشته اند، کیست هم داشتند. در موارد بسیار نادر، دندان های شما ممکن است در حفره بینی رشد کنند.

علائمی که نشان دهنده وجود دندان های اضافی هستند

معمولاً تا زمانی که برای معاینه معمول به دندانپزشک خود مراجعه نکنید، دندان های اضافی یا هایپردنشیا تشخیص داده نمی شوند.

با این حال، برخی از علائم وجود دارند که می توانند به شما نشان بدهند که باید بدانید که دندان های اضافی دارید. آنها به شرح زیر هستند:

• مشکلات اکلوژن مانند فشردگی دندان دارید.
• شما دارای کیست در فولیکول های دندان های اضافی یا پوسیدگی در دندان های مجاور هستید.
• رویش برخی از دندان ها خیلی طول می کشد.
• تحلیل ریشه رخ می دهد.

تشخیص هایپردنشیا

اگر دندان های اضافی شما بیرون آمده باشند، مشاهده آنها و تشخیص هایپردنشیا آسان است. اما برای بسیاری از افراد، دندان های اضافی ممکن است تنها پس از عکس برداری با رادیوگرافی دندانپزشکی با اشعه ایکس یا زمانی که دندان مورد انتظار بیرون نمی آید، کشف شود.

همچنین ممکن است برای تشخیص هایپردنشیا از سی تی اسکن استفاده شود.

درمان هایپردونشیا

درمان دندان های اضافی به نوع و موقعیت آنها بستگی دارد. همچنین به تأثیر آنها روی دندان های مجاور بستگی دارد. برخی از موارد هایپردونشیا به درمان نیاز ندارند. در عوض، دندانپزشک شما آنها را تحت نظر خواهد داشت و در صورت لزوم از آن عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس می گیرد. دندانپزشک شما ممکن است کشیدن دندان های اضافی را در موارد زیر توصیه کند:

• از بیرون آمدن دندان مجاور جلوگیری کند یا آن را از جای خود خارج کند
• برای انواع دیگر درمان های دندانپزشکی مانند بریس ها مشکل ایجاد کند
• باعث بروز مشکلات مرتبط مانند کیست یا آسیب به ریشه دندان های مجاور می شود
• ناگهان بیرون بیاید (رویش خود به خود)
• در مسیر پیوند استخوان یا کاشت ایمپلنت قرار بگیرد
• از نخ دندان کشیدن یا مسواک زدن خوب جلوگیری کند زیرا دندان های اضافی شما در وضعیت نامناسبی قرار دارند. این منجر به افزایش خطر پوسیدگی خواهد شد.
• شما را از ظاهرتان ناراضی کند.

کارشناسان در مورد زمان انجام کشیدن دندان اضافی، بویژه در کودکان، اختلاف نظر دارند. برخی از متخصصان می گویند که دندان های اضافی باید بلافاصله پس از تشخیص خارج شوند.

برخی دیگر می گویند که جراحی هایپردنشیا باید تا زمانی که کودک شما بین 8 تا 10 سالگی باشد به تعویق بیفتد. این باعث می شود که ریشه دندان های معمولی شکل بگیرد. و این به نوبه خود آسیب به دندان های معمولی را هنگام حذف دندان های اضافی به حداقل می رساند.

اگر دندان های اضافی شما قابل مشاهده هستند، ممکن است کشیدن آنها آسان باشد، درست مانند کشیدن یک دندان معمولی. اما اگر آنها توسط چیزی مانند لثه شما یا با لایه ای از استخوان پوشیده شده باشند، جراح دهان باید ابتدا لثه را بردارد یا لایه استخوانی را جدا کند. پس از خارج کردن دندان، لثه شما بخیه می شود یا استخوان بهبود می یابد.

اگر دندان اضافی با دندان بعدی جوش خورده باشد، چه در بالا و چه در سطح ریشه، ممکن است بیرون آوردن دندان اضافی دشوار باشد.

ممکن است 6 ماه تا 3 سال پس از کشیدن دندان های اضافی کودک طول بکشد تا دندان های معمولی بیرون بیایند.

یکی از دلایلی که زنان بیشتر در معرض خطر بیماری لثه قرار دارند و بیشتر مستعد مشکلات سلامت دهان و دندان می باشند، تغییرات هورمونی منحصر به فردی است که آنها را بیشتر تحت تأثیر قرار می دهد. هورمون ها نه تنها خونرسانی به بافت لثه را تحت تأثیر قرار می دهند، بلکه روی پاسخ بدن به سموم ناشی از تجمع پلاک نیز تأثیر می گذارند. در نتیجه این تغییرات، زنان را در مراحل خاصی از زندگی خود، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری پریودنتال و همچنین سایر مشکلات سلامت دهان و دندان می کنند.

هنگامی که یک زن باردار است، دچار تغییرات هورمونی می شود که مانع خونرسانی به لثه ها می شوند. علاوه بر این، تغییرات هورمونی ممکن است در توانایی بدن برای پاسخ به تحریک اختلال ایجاد کنند. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به برخی از مراحلی که طی آنها زنان بیشتر در معرض خطر بیماری لثه قرار دارند.

چه زمانی زنان بیشتر در معرض خطر مشکلات دهان و دندان هستند؟

پنج موقعیت در زندگی زنان وجود دارند که در طی آنها، نوسانات هورمونی باعث می شود آنها بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات سلامت دهان و دندان شوند- در دوران بلوغ، در برخی از نقاط چرخه قاعدگی ماهانه، هنگام استفاده از قرص های ضد بارداری، در دوران بارداری و در دوران یائسگی.

در دوران بلوغ

افزایش تولید هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون که در دوران بلوغ رخ می دهد می تواند جریان خون به لثه ها را افزایش داده و نحوه واکنش بافت لثه به محرک های موجود در پلاک را تغییر دهد و باعث شود بافت لثه قرمز، حساس، متورم، و احتمال خونریزی آن هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بیشتر شود.

در دوران قاعدگی

به دلیل تغییرات هورمونی (بویژه افزایش پروژسترون) که در طول چرخه قاعدگی رخ می دهد، برخی از زنان تغییرات دهانی را تجربه می کنند که می تواند شامل تورم لثه ها به رنگ قرمز روشن، ضایعات لثه، تورم غدد بزاقی، ایجاد آفت یا خونریزی لثه باشد. ژنژیویت قاعدگی معمولاً یک یا دو روز قبل از شروع پریود رخ می دهد و مدت کوتاهی پس از شروع پریود برطرف می شود. دلیل اصلی این امر عدم تعادل هورمونی در آن زمان از ماه است. دندانپزشک شما برای کاهش درد و ناراحتی که معمولاً ایجاد می شود، ممکن است درمان خاصی را توصیه کند.

هنگام مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی

داروهای ضد بارداری خوراکی به این شهرت دارند که باعث عدم تعادل هورمونی کمک می کنند. به همین دلیل است که، زنانی که از قرص های ضد بارداری خاصی استفاده می کنند که حاوی پروژسترون هستند و سطح آن هورمون را در بدن افزایش می دهند، به دلیل واکنش اغراق آمیز بدن به سموم تولید شده از پلاک ها، ممکن است التهاب بافت های لثه را تجربه کنند. اگر التهاب لثه ها را تجربه می کنید و قرص ضد بارداری مصرف می کنید، به مطب دندانپزشک خود مراجعه کنید و این موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید. برای مقابله با علائم، ممکن است اشکال مناسبی از درمان مانند آنتی بیوتیک به شما داده شوند.

در دوران بارداری

سطح هورمون در دوران بارداری به طور قابل توجهی تغییر می کند. برای زنان کاملاً عادی است که در طول دوران بارداری مشکلات دندانی مانند التهاب لثه را تجربه کنند. افزایش سطح پروژسترون، بویژه، می تواند باعث بیماری لثه در هر زمانی در ماه دوم تا هشتم بارداری شود-  وضعیتی که تحت عنوان ژنژیویت بارداری شناخته می شود. بیشتر زنان به تدریج متوجه قرمز شدن و پف کردن لثه های خود می شوند که گاهی اوقات می توانند دردناک باشند. برای مقابله با این شرایط یا اجتناب از عفونت جدی، ممکن است لازم باشد به فکر پاکسازی تخصصی مکرر توسط دندانپزشک باشید. برای کمک به اجتناب از این مشکلات شایع، می توان یک پاکسازی تخصصی را در سه ماهه دوم انجام داد. اگر باردار هستید به دندانپزشک خود اطلاع دهید.

در دوران یائسگی

هنگامی که یک زن به یائسگی می رسد، تغییرات فیزیکی رخ می دهند که می توانند منجر به بروز مشکلات دهان مانند احساس سوزش در دهان شوند. در نتیجه افزایش سن، مصرف برخی از داروها برای مبارزه با بیماری ها و تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی، می توانند باعث بروز تغییرات دهانی متعددی شوند. این تغییرات دهانی می توانند شامل تغییر حس چشایی، احساس سوزش در دهان، حساسیت بیشتر به غذاها و نوشیدنی های سرد و گرم و کاهش جریان بزاق باشد که می تواند منجر به خشکی دهان شود.

خشکی دهان به نوبه خود می تواند منجر به ایجاد پوسیدگی دندان و خطر عفونت را افزایش دهد زیرا جریان بزاق را کاهش می دهد، در نتیجه احتمال بروز بیماری لثه بیشتر می شود، زیرا بزاق برای مرطوب کردن و پاکسازی دهان با خنثی کردن اسیدهای تولید شده توسط پلاک در دسترس نیست. خشکی دهان همچنین می تواند ناشی از بسیاری از داروهای تجویزی و بدون نسخه ای باشد که معمولاً برای افراد مسن تجویز می شوند.

کاهش استروژن که با یائسگی اتفاق می افتد نیز زنان را بیشتر در معرض خطر از دست دادن تراکم استخوان قرار می دهد. از دست دادن استخوان، بویژه در فک، می تواند منجر به از دست رفتن دندان ها شود. عقب رفتن لثه ها می تواند نشانه از دست رفتن استخوان در استخوان فک باشد. تحلیل رفتگی لثه ها همچنین سطح بیشتری از دندان ها را در معرض پوسیدگی بالقوه دندان قرار می دهد.

نکاتی برای پیشگیری از مشکلات دهان و دندان برای زنان در سنین مختلف

از آنجا که بیشتر زنان در معرض خطر بروز مشکلات دندانی قرار دارند، به این معنا نیست که آنها نمی توانند کاری برای حفظ لبخندی درخشان و زیبا انجام دهند. قبل از اینکه عجله کنید و پول خود را برای فرایندهای دندانپزشکی پرهزینه خرج کنید، روتین بهداشتی دهان و دندان خود را مرور کنید.

برخی از اقدامات ساده برای کمک به جلوگیری از بروز عفونت و پیشگیری از بروز مشکلات سلامت دهان مانند بیماری لثه و پوسیدگی دندان عبارتند از:

• دندان های خود را حداقل دو مرتبه در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. حداقل یک مرتبه در روز نخ دندان بکشید و دهان خود را با دهانشویه ضد عفونی کننده بشویید.
• دو مرتبه در سال برای معاینه و پاکسازی تخصصی دهان به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
• یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
• از خوردن تنقلات شیرین یا نشاسته ای خودداری کنید.
• از دندانپزشک خود بپرسید که آیا فکر می کند باید از دهانشویه ضد میکروب استفاده کنید.
• اگر خشکی دهان دارید، از دندانپزشک خود در مورد درمان های این شرایط، مانند بزاق مصنوعی، سوال کنید. بیوتن یکی از این محصولات است و بدون نسخه در دسترس است.

اگر مشکلاتی مانند حساسیت را تجربه کردید، با دندانپزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است نشانه ای از یک مشکل اساسی باشد. برخی از مشکلات دندانی وقتی زودتر تشخیص داده شوند، راحت تر درمان می شوند.