نوشته‌ها

دنچرها پروتزهای مصنوعی دندانی ساخته شده از آکریلیک (پلاستیک)، نایلون یا فلز می باشند. آنها به خوبی روی لثه های جای می گیرند تا جایگزین دندان های از دست رفته باشند و از بروز مشکلات احتمالی ناشی از خالی ماندن جای آنها جلوگیری نمایند.

فواصل خالی به جا مانده از دندان های از دست رفته می توانند موجب بروز مشکلات متعددی در غذا خوردن و حرف زدن شود، بعلاوه دندان های واقع در طرفین فضای خالی می توانند به صورت زاویه دار به سمت آن جایجا شوند.

گاهی اوقات نیاز است همه دندان ها کشیده شوند و جایگزینی برای آنها قرار داده شود. بنابراین، ممکن است شما نیز به یکی از راهکارهای زیر داشته باشید:

  • پروتزهای مصنوعی دندانی کامل (دست دندان کامل)- که جایگزین همه دندان های قوس دندانی بالا یا پایین می شوند، یا
  • پروتزهای پارسیل- که تنها جایگزین یک یا چند دندان می شوند.

علاوه بر این، اگر شما نیاز به دست دندان های کامل داشته باشید، پروتزهای دندانی می توانند از بروز مشکلات برای غذا خوردن و نیز حرف زدن پیشگیری کنند، بعلاوه می توانند ظاهر لبخند شما را نیز بهبود دهند و اعتماد به نفس از دست رفته شما را بازگردانند.

در این مقاله اطلاعات کافی برای افرادی وجود دارد که به فکر دریافت پروتزهای مصنوعی دندانی هستند، و نیز توصیه هایی برای افرادی دارد که قبلاً آنها را دریافت کرده اند. ابتدا اجازه دهید به این موضوع بپردازیم که چرا ممکن است دندان ها از دست بروند.

علل از دست رفتن دندان ها

از دست رفتن دندان ها دلیل اصلی برای رفتن افراد به سراغ پروتزهای مصنوعی است. چند دلیل اصلی دیگر نیز برای از دست رفتن دندان ها وجود دارد، از جمله:

  • بیماری پریودنتال (شایع ترین دلیل)
  • کشیدن دندان
  • بالا رفتن طبیعی سن
  • مراقبت های نامناسب بهداشتی دهان و دندان
  • پوسیدگی های دندانی متعدد
  • حوادث فک و صورت

بعلاوه شما بیشتر در معرض خطر از دست رفتن دندان قرار دارید، اگر:

  • بالاتر از 35 سال هستید.
  • مرد هستید.
  • سیگار می کشید یا محصولات تنباکو استفاده می کنید.
  • آرتروز روماتوئید دارید.
  • دیابت یا فشار خون بالا دارید.
  • پاکسازی های تخصصی و معاینات دندان ها (هر شش ماه یک مرتبه) را نادیده می گیرید.
  • مراقبت های خانگی دندان ها (دو مرتبه مسواک زدن در طول روز، نخ دندان کشیدن، و شستشوی دهان با دهانشویه) را نادیده می گیرید.

افراد بزرگسال مسن تر بیشتر در معرض خطر از دست رفتن دندان ها ناشی از بیماری لثه، حفره ها و پوسیدگی های دندانی، مراقبت های ضعیف دندانی، و بالا رفتن طبیعی سن قرار دارند. کشیدن دندان و حوادث دندانی نیز از جمله عواملی هستند که موجب از دست رفتن دندان ها می شوند. در چنین مواردی استفاده از پروتزهای مصنوعی ضرورت پیدا می کند.

دنچر یا دندان یا پروتز مصنوعی

دنچر یا دندان یا پروتز مصنوعی

انواع پروتزهای مصنوعی

دست دندان کامل

در صورتی که شما همه دندان های خود در یک قوس دندانی را از دست داده باشید یا نیاز باشد همه آنها کشیده شوند، یا اگر دست دندان کامل قدیمی دارید، لازم است یک دست دندان جدید دریافت کنید.

پروتزهای مصنوعی دندانی عموماً به محض کشیده شدن دندان ها قابل استفاده هستند، به این معنا که شما هیچ بازه زمانی بدون دندان نخواهید بود. پروتزهای مصنوعی محکم روی لثه ها و استخوان فک شما قرار خواهند گرفت.

اما اگر بلافاصله پس از کشیدن دندان پروتز مصنوعی شما کار گذاشته شود، شکل لثه ها و استخوان شما نسبتاً سریع تغییر خواهد کرد و به احتمال زیاد نیاز خواهد بود پس از چند ماه تغییراتی در پروتزهای مصنوعی شما ایجاد شود یا مجدداً ساخته شوند.

گاهی اوقات نیز ممکن است نیاز باشد اجازه داده شود لثه ها بهبود پیدا کنند و شکل آنها تغییر کند، قبل از آنکه بتوان پروتزهای مصنوعی را در جای خود قرار داد.

شما برای ساخت پروتزهای مصنوعی خود می توانید به دندانپزشک یا یک تکنسین دندانپزشکی بالینی مراجعه کنید.

تفاوت بین دندانپزشک و تکنسین دندانپزشکی بالینی (متخصص در ساخت پروتز های دندانی) به قرار زیر می باشند:

  • دندانپزشک اندازه گیری ها و قالب گیری های لازم را از دهان شما انجام خواهد داد، و سپس دستور ساخت دست دندان کامل یا پروتز مصنوعی شما را به تکنسین خواهد داد.
  • تکنسین دندانپزشکی بالینی دست دندان کامل شما را مستقیماً و بدون دیدن دندانپزشک شما خواهد ساخت (گرچه لازم است برای چکاپ های دندانی به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه نمایید).

بر اساس قالب گرفته شده از دهان شما ابتدا یک پروتز امتحانی ساخته می شود. دندانپزشک یا تکنسین آن را داخل دهان شما بررسی خواهند کرد تا ببینند به خوبی داخل دهان جای می گیرد و نیز ظاهر آن را نیز ارزیابی خواهند کرد. شکل و رنگ ممکن است قبل از ساخت پروتز نهایی تغییر داده شوند.

پروتزهای پارسیل

پروتزهای پارسیل به گونه ای طراحی می شوند که فاصله به جای مانده از افتادن یک یا چند دندان از دست رفته کنار یکدیگر در یک قوس دندانی را پر کنند. آنها یک پلیت پلاستیکی، نایلونی، یا فلزی با تعدادی دندان مصنوعی متصل به آن هستند. پروتزهای پارسیل به دو صورت ثابت و متحرک ساخته می شوند:

پروتزهای پارسیل ثابت

پروتزهای پارسیل ثابت (FPD) که بریج های بر پایه ایمپلنت یا دندان نیز نامیده می شوند، در آنها از دندان های طبیعی موجود یا ایمپلنت های دندانی به عنوان تکیه گاه استفاده می شود. بر خلاف دست دندان های کامل یا پروتزهای پارسیل متحرک، این نوع پروتزها متحرک نیستند.

مزایای پروتزهای پارسیل ثابت:
  • بهبود زیبایی
  • ایجاد احساس امنیت بیشتر برای بیمار
  • محکم تر بودن آنها نسبت به پروتزهای متحرک
  • ثبات در محل قرار گیری دندان ها و بایت بهتر
  • محافظت بیشتر از ساختار دندانی
معایب پروتزهای پارسیل ثابت:
  • بازگشت ناپذیر بودن ساختار از دست رفته دندان های طبیعی که به عنوان تکیه گاه استفاده شده اند.
  • دندان های تکیه گاه بیشتر در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند.
  • خطر آسیب بیشتر به پریودنشویم و پالپ دندان.
  • هزینه تعویض بیشتر در مقایسه با پروتزهای مصنوعی متحرک.
دنچر یا دندان یا پروتز مصنوعی

دنچر یا دندان یا پروتز مصنوعی

پروتزهای پارسیل متحرک

این نوع پروتزها از دندان های مصنوعی تشکیل شده اند که به یک پایه پلاستیکی همرنگ لثه ها متصل شده است. این نوع پروتزها برای استحکام بیشتر معمولاً روی یک چارچوب فلزی ساخته می شوند و با چفت های فلزی روی تعدادی از دندان های طبیعی قفل می شوند، که آن را بدون هیچ خطری در جای خود داخل دهان شما نگه می دارد. آنها می توانند به راحتی باز شده و از دهان خارج شوند. گاهگاهی، چفت ها می توانند از مواد همرنگ دندان ها یا لثه ها ساخته شوند، گرچه این نوع چفت ها همیشه هم مناسب نیستند زیرا به نظر می رسند شکننده تر از فلز باشند. دندانپزشک می تواند دهان شما را اندازه گیری کند و دستور ساخت پروتز پارسیل شما را به تکنسین بدهد.

مراقبت از پروتزهای مصنوعی

ممکن است آغاز استفاده از پروتزهای مصنوعی کمی عجیب باشد، اما شما خیلی زود به استفاده از آنها عادت خواهید کرد. در ابتدا، نیاز است به صورت تمام وقت از پروتزهای مصنوعی استفاده کنید، حتی حین خواب. دندانپزشک یا تکنسین به شما توصیه خواهند کرد که آیا قبل از خواب لازم است پروتز خود را خارج کنید یا خیر.

همیشه نیاز نیست در طول شب پروتزهای مصنوعی از دهان خارج شوند، اما این کار می تواند اجازه دهد لثه های شما حین خواب استراحت کنند.

اگر پروتزهای مصنوعی را از دهان خارج می کنید، باید آنها را مرطوب نگهداری کنید- برای مثال، داخل آب یا کیسه پلی اتیلن با مقداری پنبه مرطوب داخل آن، یا در محلول مناسب تمیز کردن شبانه پروتز. این کار از خشک شدن پروتزهای مصنوعی و تغییر شکل آنها جلوگیری خواهد کرد.

بهداشت دهانی

وقتی از پروتزهای مصنوعی استفاده می کنید، تمیز نگهداشتن دهان به اندازه زمانی که دندان طبیعی داشته اید مهم است. برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها، بیماری لثه و دیگر مشکلات دندانی، شما باید دندان های باقی مانده داخل دهان و نیز لثه و زبان خود را هر روز صبح و شب ها قبل از رفتن به رختخواب با خمیر دندان فلورایده تمیز کنید.

پاکسازی پروتزهای مصنوعی

مهم است که به طور منظم پلاک های دندانی و ذرات غذا را از روی پروتزهای دندانی خود پاک کنید. علت این است که پروتزهای مصنوعی دندانی کثیف و آلوده می توانند منجر به بروز مشکلات دیگری مانند بوی بد دهان، بیماری لثه، پوسیدگی دندان ها، و برفک دهان شوند.

به همان اندازه ای که دندان های طبیعی خود را تمیز می کرده اید باید برای پاکسازی پروتزهای مصنوعی نیز زمان بگذارید (حداقل دو مرتبه در طول روز: هر صبح و شب).

بعلاوه شما باید:

  • شما باید قبل از غوطه ور کردن پروتزهای مصنوعی خود آنها را با خمیر دندان یا صابون مسواک بزنید و با آب بشویید تا ذرات غذای روی آنها زدوده شوند.
  • برای برطرف کردن لکه ها و باکتری ها، آنها را در محلول گازدار تمیز کننده پروتزهای مصنوعی – و قرص های تمیز کننده پروتزهای مصنوعی غوطه ور کنید (دستور العمل های شرکت سازنده را دنبال کنید).
  • به همان اندازه ای که دندان های طبیعی خود را مسواک می زده اید، پروتزهای مصنوعی را نیز مسواک بزنید (از محکم ساییدن آنها خودداری کنید).

در صورت افتادن آنها از دست شما امکان شکسته شدن آنها وجود دارد، بنابراین باید آنها را بالای یک حوله یا سینک پر از آب تمیز کنید، یا هر چیز نرم دیگری مانند حوله تا شده تمیز کنید.

نحوه غذا خوردن با پروتزهای مصنوعی

وقتی به تازگی استفاده از پروتزهای مصنوعی را آغاز کرده اید، شما باید غذاهای نرم بخورید و آن را به قطعات کوچکتر تبدیل کنید و آن را آرام و با استفاده از هر دو طرف دهان بجوید.

از جویدن آدامس و هر غذای چسبناک، سفت، یا دارای تکه های تیزی خودداری کنید/

شما می توانید به تدریج خوردن خوردن دیگر انواع غذاها را آغاز کنید تا وقتی که به رژیم غذایی قدیمی خود باز گردید. هرگز از خلال دندان استفاده نکنید.

چسب های پروتزهای مصنوعی

اگر پروتز مصنوعی شما به خوبی در جای خود قرار بگیرد، شما الزاماً نیازی به استفاده از چسب های مخصوص برای ثابت کردن آنها نخواهید داشت. اما اگر استخوان فک شما به میزان قابل توجهی تحلیل رفته باشد، چسب ها ممکن است تنها راه برای کمک به شما در نگهداشتن پروتزهای مصنوعی دندانی در جای خود باشند. در این صورت، دندانپزشک یا تکنسین دندانساز شما آنها را به شما پیشنهاد خواهند داد.

گاهگاهی، ممکن است برخی افراد وقتی از چسب های پروتز استفاده می کنند با پروتزهای مصنوعی خود احساس راحتی بیشتری داشته باشند. برای استفاده از آنها دستور العمل های تولید کننده را دنبال کنید و از استفاده مقادیر زیاد چسب خودداری کنید. چسب ها می توانند با مسواک زدن با آب و صابون از روی پروتزها کنده شوند. لازم است باقی مانده های چسب ها از داخل دهان با دستمال تمیز مرطوب خارج شوند.

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

اگر پروتز مصنوعی دندانی دارید (حتی دست دندان کامل) باید به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا هر گونه مشکلی را، در صورت وجود، بررسی نمایند.

اگر شما به خوبی از پروتزهای مصنوعی دندانی خود مراقبت کنید، آنها چندین سال برای شما دوام خواهند داشت. اما بالأخره لثه ها و استخوان فک شما تحلیل خواهد رفت، که به این معناست که ممکن است به اندازه قبل به خوبی روی لثه های شما قرار نخواهند گرفت و ممکن است شل شوند، یا اینکه حتی ممکن است دچار ساییدگی شوند.

در صورت مواجه شدن با مشکلات زیر حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید:

  • هنگام حرف زدن پروتزهای شما صدای کلیک می دهند.
  • دنچرهای شما می لغزند، یا اینکه حس می کنید دیگر به خوبی اندازه نیستند.
  • پروتزهای شما احساس ناخوشایند و ناراحتی بوجود می آورند.
  • آنها به صورت کاملاً قابل مشاهده ای دچار ساییدگی شده اند.
  • شما علائم بیماری لثه، یا پوسیدگی دندان دارید، مانند خونریزی از لثه ها یا بوی بد دهان.

اگر پروتزهای مصنوعی که به خوبی جای نمی گیرند یا ساییده شده اند تعویض نشوند، آنها می توانند موجب بروز ناراحتی های بزرگی شوند و در نهایت باعث بروز زخم یا عفونت های داخل دهان یا مشکل حین غذا خوردن و حرف زدن خواهند شد.

ایمپلنت دندانی چیست؟

ایمپلنت‌های دندانی ابزارهای مکانیکی هستند که برای جایگزینی هر یک از دندان‌های از دست رفته طراحی شده‌اند. ایمپلنت‌ها به عنوان ریشه‌های مصنوعی دندان عمل می‌کنند که روی سر هر یک از آنها دندان مصنوعی (روکش دندان، بریج، یا دنچر ) قرار می‌گیرد.

انواع ایمپلنتهای دندانی

ایمپلنت‌های دندانی داخل استخوانی شبیه ریشه‌ی دندان Endosseous root-form

این نوع ایمپلنت از رایج‌ترین ایمپلنت‌های دندانی هستند. Endosseous یا داخل استخوانی به این حقیقت اشاره دارد که ایمپلنت درون استخوان قرار می‌گیرد. root form یا شبیه ریشه‌ی دندان نیز حاکی از آن است که شکل ایمپلنت چیزی مشابه ریشه‍ی دندان‌های طبیعی تک ریشه است.

ایمپلنت‌های دندانی با قابلیت جوش خوردن با استخوان Osseointegrated

اصطلاح Osseointegrated به این حقیقت اشاره دارد که ارتباط مستقیمی بین سطح ایمپلنتها و بافت زنده‌ی استخوان وجود دارد. عملا تمامی ایمپلنت‌های داخل استخوانی شبیه ریشه‌ی دندان قابلیت جوش خوردن با استخوان را دارند.

اجزاء تشکیل دهنده‌ی ایمپلنت

اجزاء ایمپلنت دندانی

اجزاء ایمپلنت دندانی

1.     فیکسچر Fixture

فیکسچر به بخشی از ایمپلنتها گفته می‌شود که درون استخوان فک قرار می‌گیرد و با آن جوش می‌خورد. در واقع زیر خط لثه قرار می‌گیرد و از نظر عملی معادل ریشه‌ی مصنوعی دندان محسوب می‌شود.

الف) ساختار فیکسچر

فیکسچرهای ایمپلنت‌هایی که قابلیت جوش خوردن با استخوان را دارند از جنس فلز تیتانیوم هستند. این فلز ممکن است خالص (بیش از 5/99 % فلز خالص) یا از جنس آلیاژ (ترکیب تیتانیوم و آلومینیوم و وندیوم، تا استحکام آن افزایش یابد و در برابر شکست مقاوم شود) باشد.

فیکسچر ممکن است سوراخ دار یا توپر، استوانه‌ای یا پیچ مانند باشد.

ب) سطوح خاص فیکسچر

سطح فلزی بخش فیکسچر ایمپلنتها ممکن است صاف و صیقلی باشد یا اینکه برخی تولیدکنندگان این سطح را به صورت زبر، ماشینی یا ناهموار و دارای بافت تولید می‌کنند تا در سطح میکروسکوپی زبر باشد.

این کار موجب می‌شود کل سطح خارجی فیکسچر افزایش یابد، در نتیجه میزان پیوند استخوان با ایمپلنتها افزایش می‌یابد.

ج) روکش‌های خاص فیکسچر

اجزاء ایمپلنت دندانی

اجزاء ایمپلنت دندانی

 

گاهی اوقات سطح فیکسچر پوشیده از مواد خاصی است که قابلیت تولید استخوان را دارند، از جمله هیدروکسی آپاتیت. برخی تولیدکنندگان احساس می‌کنند که این به تسریع روند پیوند (جوش خوردن) فیکسچر با استخوان کمک می‌کند.

2.     پیچ هیلینگ/ روکش

این قطعه در یک جراحی دو مرحله‌ای در جای خود قرار می‌گیرد؛ این پیچ حفره‌ی اباتمنت را پوشش می‌دهد و توسط بافت / مخاط لثه پوشانده می‌شود و درون ایمپلنت دندانی قرار می‌گیرد.

3.     اباتمنت

بخش اباتمنت ایمپلنت دندانی، بخشی است که در بالای خط لثه قرار می‌گیرد. این بخش سایر اجزاء دندان (روکش، بریج و دنچر) که روی آن قرار می‌گیرند را حمایت می‌کند و امنیت لازم را برای آنها فراهم می‌آورد. این قطعه در یک جراحی یک مرحله‌ای یا پس از برداشتن پوشش ایمپلنت روی آن قرار می‌گیرد. اغلب این بخش به لثه / بافت لثه‌ای می‌چسبد و می‌تواند اندازه و رنگ‌های مختلفی داشته باشد.

عموما تا پس از پایان روند جوش خوردن ایمپلنت با دندان، اباتمنت به فیکسچر دندان افزوده نمی‌شود (روی آن پیچ نمی‌شود).

اباتمنت در انواع مختلف وجود دارند: موقت؛ پیش ساخته (صاف، زاویه دار)؛ دست ساز (زیرکونیا، تیتانیوم، سایر فلزها)؛ و اباتمنت‌هایی که برای اتصال به اوردنچر استفاده می‌شوند.

پس از برداشتن اباتمنت، متخصص کاشت ایمپلنت از سطح بافت لثه قالبی تهیه می‌نماید. بسته به شرایط بالینی بیمار، از انواع قالب‌ها در اندازه‌های مختلف و در انواع متفاوت تری باز (open-tray) و تری بسته (closed-tray) استفاده می‌شود.

4.     پیچ اباتمنت

این قطعه کمک می‌کند اباتمنت به فیکسچر ایمپلنت متصل باقی بماند؛ اکثر اوردنچرها دارای پیچی هستند که به خود آنها متصل است.

5.     پروتز دندانی

پروتز دندانی به دندان مصنوعی (روکش، بریج، دنچر) گفته می‌شود که ایمپلنت آن را حمایت می‌کند و نگه می‌دارد.

بسته به طرح آن، ممکن است با چسب یا با پیچ شدن (مانند روکش یا بریج) در جای خود قرار گیرد یا اینکه مانند گیره با صدای کلیک در جای خود فرو رود (مانند دنچر).

چه کسانی بهترین گزینه‌ها برای ایمپلنت‌های دندانی هستند؟

به محضی که دندانپزشک تصمیم بگیرد که ایمپنت بهترین گزینه‌ی درمان برای شخص است، باید ویژگی‌های فرد مورد بررسی قرار گیرند که آیا شرایط لازم برای دریافت ایمپلنت را دارد.

عواملی که باید مورد بررسی قرار گیرند عبارتند از:

  1. سلامت عمومی بیمار و شرایط پزشکی که ممکن است کاشت ایمپلنت را با مشکل مواجه سازد.

حمله‌ی قلبی یا مغزی که اخیرا رخ داده است، جراحی دریچه‌ی مصنوعی قلب، کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن، مشکلاتی از قبیل خونریزی یا انعقاد خون، درمان فعال غدد بد خیم، سوء مصرف مواد مخدر و بیماری‌های ذهنی.

داروهایی که بیمار استفاده می‌کند، مخصوصا داروهای درمان سرطان که مانع انعقاد خون می‌شوند، می‌توانند روی نتایج جراحی ایمپلنت تاثیر سوء داشته باشند.

  1. عادات بیمار که ممکن است در روند درمان کاشت ایمپلنت اختلال ایجاد کنند.
اجزاء ایمپلنت دندانی

اجزاء ایمپلنت دندانی

 

کاشت ایمپلنتهای دندانی در افراد سیگاری در دراز مدت کمتر با موفقیت مواجه می‌شود. به نظر، کشیدن سیگار موجب کاهش تراکم و کیفیت استخوان می‌شود و روند بهبود زخم را با مشکل مواجه می‌سازد. البته به این معنا نیست که افراد سیگاری به هیچ عنوان نباید تحت درمان کاشت ایمپلنت قرار گیرند بلکه باید به این نکته توجه کنند، در صورتی که این عادت خود را ترک نکنند احتمال شکست درمان ایمپلنت آنها افزایش خواهد یافت.

دندان قروچه یا فشردن دندان‌ها روی یکدیگر یکی دیگر از عاداتی است موفقیت درمان کاشت ایمپلنتها را به خطر خواهد انداخت. این عمل فشار زیادی به سطح اتصال استخوان فک و ایمپلنت وارد می‌کند و این بار بیومکانیکی می‌تواند موجب شکسته شدن ایمپلنتهای دندان شود. برای پیشگیری از این اتفاق، بیمار باید پیش از آغاز درمان به فکر راهکاری برای کنترل این عادت باشد، از جمله استفاده از محافظ دندان.

عدم رعایت بهداشت بیشترین تاثیر روی نتایج درمان ایمپلنتها را دارد. بهداشت نامناسب دهان و دندان احتمال بروز عفونت و بیماری‌هایی همچون پری ایمپلنتیت را افزایش خواهد داد.

  1. تراکم و حجم استخوان فک در محل قرار گیری ایمپلنت.
اجزاء ایمپلنت دندانی

اجزاء ایمپلنت دندانی

متخصص کاشت ایمپلنت، پیش از کاشت ایمپلنتها در استخوان فک باید تراکم استخوان را بسنجد تا اطمینان حاصل نماید که استخوان به میزان کافی استحکام دارد که ایمپلنت را درون خود حفظ کند.

  1. شرایط سنی بیمار.

یکی از قوانین کلی برای کاشت ایمپلنتهای دندانی این است که این جراحی باید تا سن 18 تا 19 سالگی به تعویق بیافتد زیرا تا آن زمان استخوان فک در حال رشد است. از طرف دیگر، سن بالای بیمار ممکن است پوکی استخوان را به همراه داشته باشد و نیاز باشد پیش از جراحی، استخوان فک تقویت شود یا پیوند استخوان صورت گیرد.