تیتانیوم به شهرت زیادی دست یافته است و با موفقیت توانسته است جایگاه خود را در میان موادی پیدا کند که برای ساخت ایمپلنت های دندانی استفاده می شوند. هم در زمینه های پزشکی و هم دندانپزشکی، تیتانیوم و آلیاژهای آن به عنوان ابزارهای زیست پزشکی، به موفقیت رسیده اند. علیرغم موفقیت چشمگیر این فلز در این زمینه، شواهدی مبنی بر حساسیت برخی افراد به این فلز وجود دارد، اما منابعی که برای تشخیص حساسیت تیتانیوم استفاده می شوند بسیار محدود هستند. که نیاز است به ابداع راهکارهای جدید و دقیق برای تشخیص زود هنگام حساسیت به تیتانیوم و یافتن ماده ای سازگار با بدن انسان که بتوان از آن به عنوان جایگزین تیتانیوم استفاده کرد، توجه ویژه داشت.
حساسیت به ایمپلنت های تیتانیومی
فلز ضد زنگ نخستین فلزی بود که با موفقیت به عنوان ایمپلنت دندانی مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن، آلیاژهای بر پایه کبالت به نام ویتالیوم Vitallium، برای کاربردهای پزشکی ابداع شدند. تیتانیوم و آلیاژهای آن در چند دهه اخیر به طور گسترده برای ایمپلنت های دندانی و جزء مصنوعی (زیبایی) که روی آنها قرار می گیرند استفاده شده اند. به لحاظ اقتصادی، تیتانیوم خالص (CpTi) به طور ویژه برای کاربرد به عنوان ایمپلنت های دندانی داخل استخوان استفاده می شود. در حال حاضر چهار درجه CpTi و یک نوع آلیاژ تیتانیوم وجود دارد که به طور ویژه برای ایملنت های دندانی ساخته شده اند. این فلزات از 1 تا 5 درجه بندی شده اند. درجات 1 تا 4 غیر آلیاژی هستند، در حالی که درجه 5 آلیاژی است که 6% آلومینیوم و 4% وانادیوم (Ti6Al4V) دارد و محکم ترین آنها است.
به واسطه مقاومت بالای تیتانیوم در برابر خوردگی و ساییدگی در محیط های فیزیولوژیک، و سازگاری فوق العاده آن با بدن انسان که به آن یک لایه فیلم اکسید غیر فعال و پایدار می بخشد، به عنوان ماده ای تلقی می شود که برای کاربردهای داخل استخوانی بهترین انتخاب است.
حساسیت به ایمپلنت های تیتانیومی
حساسیت به آلیاژ تیتانیوم
واکنش آلرژیک یا حساسیت زیاد به عنوان واکنش ایمنی شدیدی تعریف می شود که زمانی اتفاق می افتد که با آنتی ژن های شناخته شده ای تماس پیدا می کنند. برای آنکه تیتانیوم واکنش آلرژیک خاصی ایجاد کند، باید دارای خواص آنتی ژنیک باشد و با ارگانیسم ها تماس پیدا کند. کاشت ایمپلنت های تیتانیومی و باقی ماندن آنها داخل بدن انسان، باعث می شود محیط داخلی بدن خیلی زیاد در معرض فلز قرار گیرد که ثابت شده است یون های تیتانیوم در بافت های پیرامون ایمپلنت های دندانی و ارتوپدیک، و نیز غدد لنفاوی منطقه ای و بافت های ریوی متمرکز می شوند.غلظت بین 100 و 300 ppm در بافت های پیرامون ایمپلنت های دندانی مشاهده شده اند، که اغلب با تغییر رنگ همراه بوده اند.
باید روش های جدید و دقیقی ابداع شوند که با کمک آنها بتوان حساسیت به ایمپلنت های دندانی را خیلی زود تشخیص داد و از سوی دیگر جایگزینی سازگار با بدن انسان یافت که بتوان آن را به جای تیتانیوم مورد استفاده قرار داد.
حساسیت به ایمپلنت های تیتانیومی
واکنش های آلرژیک به تیتانیوم
فلزات وقتی در اشکال یونی خود هستند، می توانند به پروتئین ها بچسبند و آنتی ژن های هاپتن haptenic را تشکیل دهند یا موجب آزاد سازی گرانول های ماستوسیت ها و بازوفیل ها شود، که می تواند منجر به بروز حساسیت زیاد نوع 1 یا 5 شود. منطقه دهان و صورت با واکنش های انواع 1، 3، و 5 همراه بوده اند. یکی از شایع ترین انواع آلرژی هایی که داخل حفره دهان مشاهده می شود نوع 5 است که در آن، مشخصه های ویژه مربوط به آلرژی می توانند از چند روز تا چند سال بهد از تماس با ماده حساسیت زا بروز پیدا کنند.
تست تشخیص آلرژی به فلز
قبل از کاشت ایمپلنت
تحقیقات نشان داده اند که بسیاری از بیماران از چندین آلرژی رنج می برند، و افرادی که سابقه آلرژی به فلز یا جواهرات دارند، بیشتر در معرض خطر واکنش حساسیتی زیاد به ایمپلنت های فلزی هستند. علاوه بر این، گرچه میزان آلرژی به تیتانیوم چندان شایع نیست، برای بیمارانی که دارای سابقه قبلی حساسیت هستند، ممکن است بتوان توصیه کرد بررسی آلرژی و تست آلرژی به فلز قبل از کاشت ایمپلنت ها برای آنها انجام شود، تا بتوان از شکست ایمپلنت های دندانی در نتیجه واکنش های آلرژیک به تیتانیوم جلوگیری کرد.
پس از کاشت ایمپلنت
شکست ایمپلنت های دندانی به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، و مهمترین دلیل بروز آن بروز عفونت و وارد آمدن فشار روی ایمپلنت هستند. با این حال، توضیح برخی شکست های ایمپلنت های دندانی، از جمله پوسته پوسته شدن سریع و خود به خود ایمپلنت، یا شکست های پی در پی ایمپلنت در یک بیمار، که تحت عنوان “پدیده خوشه ای” شناخته می شود، بدون هیچ ریسک فاکتور تعریف شده ای مانند عفونت یا بارگذاری بیش از حد، دشوار است. محققان معتقدند در این موارد باید یک عامل تعیین کننده سیستمیک برای شکست وجود داشته باشد که شناسایی نشده است.
پس از کاشت ایمپلنت می توان واکنش آلرژیک را به طور منطقی، بر اساس علائم یا نشانه های همراه با آلرژی مانند خارش، کهیر، تورم در منطقه اوروفاشیال، برافروختگی دهان یا صورت، ضایعات اگزماتوز گونه ها یا ضایعات هایپرپلاستیک بافت نرم (مخاط اطراف ایمپلنت) مورد بررسی قرار داد. در این موارد، تست حساسیت باید انجام شود.
تست های تشخیصی برای حساسیت به تیتانیوم
تست های مختلفی هستندکه برای این منظور استفاده می شوند. مقایسه نتایج به دست آمده از مطالعات مختلف در رابطه با حساسیت به تیتانیوم کار دشواری است، زیرا برخی از آنها به استفاده از تست های “پَچ patch” اشاره می کنند، در حالی که برخی دیگر از تست “پریک prick” و آزمایش خون استفاده می کنند.
حساسیت به ایمپلنت های تیتانیومی
تست پچ
تا به امروز هیچ تست پچ استانداردی برای تیتانیوم ها ابداع نشده است، و واکنش های مثبت به تیتانیوم تنها به ندرت و با تست پوستی مشخص شده اند. حساسیت تست های پچ برای آلرژی نوع 5 به فلز حدود 75% نشان داده شده است. برخی محققان معتقدند محلول سولفور تیتانیوم 1/0% و 2/0% و کلراید تیتانیوم 1/0% و 2/0%، نشانگرهای موفقی برای تست های پوستی- پچ هستند و می توانند جایگزینی ارزشمند برای اکسید تیتانیومی باشند که معمولاً برای تست پچ استفاده می شود.
حساسیت به ایمپلنت های تیتانیومی
تست سنجش ایمنی لنفوسیت های حافظه MELISA
تست ملیسا MELISA (Memory lymphocyte immuno-stimulation assay test) این قابلیت را دارد که حساسیت به تیتانیوم و دیگر فلزات را مشخص نماید، اما تکثیر لنفوسیت ها را نمی توان به طور اختصاصی مورد بررسی قرار داد. داشتن یک تست خاص و حساس که به تشخیص حساسیت زا بودن یا آلرژی به تیتانیوم کمک کند بسیار ارزشمند است.
آزمایش خون
به شناسایی آلرژی نوع 5 کمک می کند.
حساسیت به ایمپلنت های تیتانیومی
تست تحول لنفوسیت ها L.T.T
در شرایط آزمایشگاهی با آزمایش تست تحول لنفوسیت ها (L.T.T) می توان تکثیر لنفوسیت ها در پی تماس با مواد حساسیت زا را بر اساس پیوند تیمیدین های tritiated توسط لنفوسیت ها مورد بررسی قرار می دهد. برخی مؤلفان گزارش می دهند که ممکن است تکثیر لنفوسیت ها در بیماران غیر حساس اتفاق بیفتد که منجر به برخی نتایج مثبت کاذب می شود.
