تبخال چیست؟

تبخال چیست؟

تبخال ها تاول های کوچک پر از مایع هستند که روی لب ها یا اطراف دهان بوجود می آیند و گرچه بسیار مسری هستند اما مشکل نگران کننده ای نیستند. آنها توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می شوند و معمولاً بدون درمان ظرف مدت 7 تا 10 روز از برطرف می شوند.

زمانی که برای نخستین مرتبه به ویروس هرپس سیمپلکس آلوده می شوید، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید. نخستین بروز علائم تبخال ممکن است مدتی بعد اتفاق بیفتد.

تبخال معمولاً با احساس گزگز، خارش یا سوزش در اطراف دهان آغاز می شود. سپس زخم های کوچک پر از مایع، معمولاً در حاشیه های لب پایین ظاهر می شوند. اگر تبخال دارید، می توانید مستقیماً از داروخانه مشاوره و درمان دریافت کنید.

تبخال ها معمولاً جدی نیستند و می توانند توسط داروساز درمان شوند. داروساز ممکن است توصیه کند در صورت نیاز با پزشک عمومی خود تماس بگیرید.

اگر قبلاً بروز تبخال داشته اید، در صورت بازگشت آنها، احتمالاً خواهید دانست آنها چه هستند.

تنها در صورتی که مطمئن نیستید علائمی که دارید مربوط به تبخال است، یا اینکه آیا تبخال شدید است و به مناطقی بیشتر از لب گسترش می یابد، باید به داروساز مراجعه کنید. اگر تبخال بعد از 7 تا 10 روز بهبود نیافت به داروساز مراجعه کنید.

علت بروز تبخال چیست؟

ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1

تبخال ها معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV 1) ایجاد می شوند. این ویروس بسیار مسری است و می تواند به راحتی از طریق تماس مستقیم و نزدیک از فردی به فرد دیگر منتقل شود. در اکثر موارد، ویروس در اوایل دوران کودکی منتقل می شود – برای مثال، زمانی که کودکی توسط یکی از اعضای خانواده یا دوستان که تبخال دارند بوسیده می شود. پس از آلوده شدن به ویروس HSV-1، ویروس هرگز از بین نمی رود.

از پوست عبور می کند و به سمت اعصاب حرکت می کند، و در گروهی از سلول های عصبی صورت به نام گانگلیون سه قلو به صورت غیر فعال (خفته) باقی می ماند. با این حال، هر چند وقت یک مرتبه ویروس می تواند توسط محرک های خاصی فعال شود و و از طریق اعصاب به لب ها می رود، جایی که منجر به بروز تبخال شود و پس از بهبودی، ویروس دوباره در بدن شما به خواب می رود. آنچه باعث ایجاد تبخال در یک فرد می شود ممکن است باعث شیوع در فرد دیگر نشود. برخی از افراد مبتلا به HSV 1 هرگز دچار تبخال نمی شوند.

محرک های عامل بروز تبخال در افراد مختلف متفاوت هستند. عواملی که تصور می شود می توانند باعث بروز تبخال شوند عبارتند از:

• داشتن عفونت دیگری مانند عفونت دستگاه تنفسی
• داشتن درجه حرارت بالا (تب)
• ناراحتی عاطفی یا استرس روانی
• خستگی
• هر گونه آسیب به ناحیه ای که تحت تأثیر قرار گرفته است
• قاعدگی (پریودی) در زنان
• نور شدید خورشید

با این حال، در بسیاری از موارد هیچ محرک آشکاری برای بروز بیماری وجود ندارد. در برخی از افراد تبخال تقریباً دو یا سه مرتبه در سال به طور مکرر عود می کند، در حالی که در برخی دیگر یک تبخال وجود دارد و هرگز دیگر آن را تجربه نمی کنند. برخی از افراد اصلاً به تبخال مبتلا نمی شوند زیرا ویروس هرگز فعال نمی شود.

ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2

گاهی اوقات، تبخال می تواند توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV 2) ایجاد شود.

این می تواند پس از رابطه جنسی دهانی با مرد یا زن مبتلا به تبخال تناسلی که معمولاً توسط HSV-2 ایجاد می شود، رخ دهد. در تبخال تناسلی، تاول های دردناکی روی اندام تناسلی و نواحی اطراف آن ایجاد می شود.

علائم تبخال

هنگامی که برای نخستین بار به ویروس هرپس سیمپلکس (عفونت اولیه) آلوده می شوید، معمولاً هیچ علامتی نخواهید داشت. عود تبخال ممکن است مدتی بعد اتفاق بیفتد و بارها تکرار شود (عفونت مکرر). با این حال، اگر عفونت اولیه علائم ایجاد کند، ممکن است کاملاً شدید باشند.

عفونت اولیه ویروس هرپس سیمپلکس

در کودکان

علائم عفونت اولیه به احتمال زیاد در کودکان کمتر از پنج سال بروز می یابد. علائم عبارتند از:

• لثه های متورم و تحریک پذیر همراه با زخم های کوچک و دردناک داخل و اطراف دهان- این بیماری بتحته عنوان ژنژیووستوماتیت هرپس سیمپلکس شناخته می شود.
• گلو درد و غدد متورم
• تولید بزاق بیشتر از حد معمول
• دمای بالا (تب) 38 درجه سانتیگراد (100.4 فارنهایت) یا بالاتر
• کم آب شدن بدن
• احساس بیماری (تهوع)
• سر درد

ژنژیووستوماتیت هرپس سیمپلکس معمولاً کودکان خردسال را تحت تأثیر قرار می دهد، اما افراد بزرگسال نیز می توانند به آن مبتلا شوند. این می تواند 7 تا 14 روز طول بکشد و بهبود زخم ها تا سه هفته ادامه داشته باشد. با این حال، ژنژیووستوماتیت معمولاً پس از عفونت اولیه دوباره بروز پیدا نمی کند.

در افراد بزرگسال

ویروس های هرپس سیمپلکس اولیه در افراد بزرگسال نادر هستند و اغلب در افراد بزرگسالی که به این ویروس آلوده هستند، معمولاً از 35 سالگی به بعد دیگر شاهد عود آن نخواهیم بود، اما در صورت بروز هم علائم شبیه علائمی بوجود می آورند که کودکان آنها را تجربه می کنند.

معمولاً گلو درد با یا بدون تورم غدد وجود خواهد داشت. همچنین ممکن است بوی بد دهان (هالیتوزیس) و زخم های دردناک داخل و اطراف دهان وجود داشته باشند. اینها می توانند به زخم هایی با مرکز خاکستری یا زرد تبدیل شوند.

اگر ویروس هرپس سیمپلکس را در سنین پایین تجربه کنید، ممکن است در سنین بالاتر به صورت دوره ای بروز یابد و باعث حملات مکرر تبخال شود. پس از عفونت اولیه، علائم معمولاً تنها به خود تبخال کاهش می یابند.

عفونت های مکرر (تبخال)

عفونت های مکرر یا تکرار شونده معمولاً مدت زمان کمتری طول می کشند و نسبت به عفونت اولیه شدت آنها کمتر است. تنها علامت آن بروز تبخال است، گرچه ممکن است غدد متورم نیز داشته باشید.

اولین علامت تبخال معمولاً احساس سوزن سوزن شدن یا گزگز، سوزش یا خارش روی لب یا اطراف دهان است که حدود 24 ساعت قبل از ایجاد تبخال آغاز می شود. سپس زخم های کوچک پر از مایع، معمولاً در حاشیه های لب پایین ایجاد می شوند. با تشکیل تاول ها، ناحیه قرمز، متورم و دردناک می شود. طی 2 تا 3 روز، تاول ها پاره می شوند و مایعی که شفاف یا کمی زرد است ترشح می شود. حدود 4 تا 5 روز پس از ظاهر شدن تبخال، سطح آن پوسته پوسته می شود.

ممکن است هنگام بهبودی ترک بخورد یا خونریزی داشته باشد. سپس دلمه می افتد و پوستی نمایان می شود که ممکن است به مدت چند روز، کمی بیشتر از حد معمول صورتی یا قرمز باشد. معمولاً یک تا دو هفته طول می کشد تا تبخال به طور کامل بهبود یابد.

اگر عفونت های مکرر دارید، ممکن است هر بار در همان مکان دچار تبخال شوید. ممکن است اندازه آنها بزرگ شود و باعث تحریک و بروز درد شوند. در ابتدا، ممکن است قبل از ایجاد پوسته یا پوسته پوسته شدن در عرض 48 ساعت پس از احساس سوزن سوزن اولیه، ترشح کنند.

اگر تبخال ها بسیار آزار دهنده باشند، می توان با مصرف منظم و روزانه قرص ضد ویروسی که آسیکلوویر نامیده می شود، به مدت چند ماه، آن را سرکوب کرد. این معمولاً صرفاً در صورتی توصیه می شود که تبخال موجب بروز مشکلات زیادی شود، و ممکن است پس از قطع درمان دوباره عود کند.

اکثر تبخال ها بدون درمان ظرف مدت 7 تا 10 روز ناپدید می شوند و معمولاً بدون ایجاد اسکار بهبود می یابند.

اگر عفونت های مکرر دارید، ممکن است هر بار در همان مکان دچار تبخال شوید. ممکن است اندازه آنها بزرگ شود و باعث تحریک و بروز درد شوند. در ابتدا، ممکن است قبل از ایجاد پوسته یا پوسته پوسته شدن در عرض 48 ساعت پس از احساس سوزن سوزن اولیه، ترشح کنند.

اگر تبخال ها بسیار آزار دهنده باشند، می توان با مصرف منظم و روزانه قرص ضد ویروسی که آسیکلوویر نامیده می شود، به مدت چند ماه، آن را سرکوب کرد. این معمولاً صرفاً در صورتی توصیه می شود که تبخال موجب بروز مشکلات زیادی شود، و ممکن است پس از قطع درمان دوباره عود کند.

اکثر تبخال ها بدون درمان ظرف مدت 7 تا 10 روز ناپدید می شوند و معمولاً بدون ایجاد اسکار بهبود می یابند.

میزان شیوع تبخال

تبخال گسترده است. بیش از نیمی از مردم ایالات متحده به ویروسی آلوده شده اند که باعث تبخال می شود، گرچه بسیاری از افراد هرگز به تبخال مبتلا نمی شوند یا هیچ علامتی از بروز آن ندارند اما حدود 20 تا 40 درصد افراد، به این ویروس آلوده می شوند.

افراد چند وقت یک مرتبه دچار تبخال می شوند؟

تبخال می تواند چندین مرتبه در سال، یا تنها یک یا دو مرتبه در طول کل زندگی شما ایجاد شود. دفعات شیوع تبخال در افراد مختلف متفاوت است.

عوارض تبخال

تبخال ها معمولاً خفیف هستند، اما در موارد نادر ممکن است موجب بروز عوارض دیگری نیز شوند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف ناشی از بیماری یا درمان هایی مانند شیمی درمانی دارند، بویژه در معرض خطر عوارض هستند.

اگر نوشیدن مایعات دردناک شود، گاهی اوقات کم آبی (دهیدراته شدن بدن) اتفاق می افتد. کودکان خردسال بویژه در معرض خطر کم آبی قرار دارند.

ویروس هرپس سیمپلکس علاوه بر این می تواند به سایر قسمت های بدن نیز سرایت کند. نمونه هایی از زمانی که ممکن است این اتفاق رخ دهد عبارتند از:

• عفونت های پوستی– این عفونت ها اغلب در صورتی رخ می دهند که ویروس با پوست باز مانند بریدگی یا خراش، یا یک بیماری پوستی مانند اگزما تماس پیدا کند.
• هرپتیک ویتلو (انگشت سفید)- این باعث ایجاد زخم ها و تاول های دردناک روی انگشتان و اطراف آن می شود.
• کراتوکونژونکتیویت هرپتیک- این باعث تورم و تحریک (التهاب) ناحیه چشم شما و ایجاد زخم روی پلک شما می شود. کراتوکونژونکتیویت هرپس در صورت عدم درمان می تواند باعث شود قرنیه، لایه شفاف جلوی چشم، عفونی شود، که در نهایت می تواند منجر به کوری شود. بنابراین، اگر تبخال بهبود نیافته ای دارید، مهم است که به چشمان خود دست نزنید. اگر باید به چشمان خود دست بزنید- برای مثال، برای برداشتن لنزهای تماسی- ابتدا دستان خود را کاملاً بشویید.

در موارد بسیار نادر، آنسفالیت، وضعیتی که در آن مغز ملتهب و متورم می شود، می تواند ناشی از انتشار ویروس تبخال به مغز باشد. می توان آن را با تزریق داخل وریدی داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر درمان کرد.

در برخی گروه های خاص، تبخال می تواند منجر به بروز عوارض جدی شود. گروه های زیر در صورت ابتلا به تبخال باید فوراً تحت درمان پزشکی قرار گیرند:

• نوزادان: نوزادان زیر 6 ماه ممکن است دچار عوارضی مانند تب بالا و تشنج شوند زیرا سیستم ایمنی آنها به طور کامل شکل نگرفته است.
• افراد دچار نقص ایمنی: در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، ویروس هرپس سیمپلکس می تواند منجر به آنسفالیت (تورم مغز) شود. در افراد مبتلا به HIV یا تحت درمان شیمی درمان، تبخال می تواند شدیدتر باشد و ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا بهبود یابد.
• افرادی که اگزما دارند: ویروس هرپس سیمپلکس می تواند باعث بروز عفونتی شود که زندگی فرد را به خطر بیندازد، که اگزما هرپتیکوم نامیده می شود. اگر اگزما دارید و تبخال زدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از عفونت تبخال

پیشگیری از عفونت با ویروس هرپس سیمپلکس یا جلوگیری از عود تبخال امکان پذیر نیست، اما می توانید اقداماتی را برای به حداقل رساندن گسترش عفونت انجام دهید.

تبخال ها در زمانی که می ترکند (پاره می شوند) در مسری ترین حالت خود قرار دارند، اما تا زمانی که بهبود کامل پیدا نکنند، مسری باقی می مانند. تا زمانی که تبخال شما به طور کامل بهبود نیافته و ناپدید نشده است، از تماس نزدیک با دیگران خودداری کنید.

با این حال، اگر شما یا فرزندتان تبخال دارید، نیازی به مرخصی گرفتن از محل کار یا غیبت از مدرسه نیست.

با دنبال کردن توصیه های زیر می توانید کمک کنید خطر انتشار ویروس تبخال و بروز مجدد تبخال به حداقل برسد:

• از دست زدن به تبخال اجتناب کنید مگر هنگام زدن پماد تبخال روی آن- پمادها باید به جای مالیده شدن، به آرامی روی آن زده شوند، زیرا این کار می تواند به پوست شما آسیب بیشتری وارد کند.
• همیشه قبل و بعد از زدن پماد تبخال و بعد از لمس ناحیه ای که تحت تأثیر قرار گرفته است، دست های خود را بشویید.
• از استفاده مشترک داروها یا پمادهای تبخال با افراد دیگر اجتناب کنید زیرا این امر می تواند باعث گسترش عفونت شود.
• اقلامی که با ناحیه آسیب دیده تماس پیدا می کنند، مانند رژ لب، نی، لیوان، یا کارد و چنگال را به اشتراک نگذارید.
• از بوسیدن و رابطه جنسی دهانی تا بهبود کامل تبخال اجتناب کنید.
• بویژه در مورد نوزادان، زنان باردار و افرادی که سیستم ایمنی پایینی دارند، مانند افراد مبتلا به HIV (ایدز) یا کسانی که شیمی درمانی می کنند، مراقب باشید.
• اگر می دانید معمولاً چه چیزی باعث تحریک تبخال شما می شود، سعی کنید از محرک های آن اجتناب کنید- برای مثال، یک بالم لب ضد آفتاب (SPF 15 یا بالاتر) ممکن است به جلوگیری از تبخال ناشی از نور شدید خورشید کمک کند.

درمان تبخال

تبخال ها معمولاً بدون درمان ظرف مدت 7 تا 10 روز به صورت خود به خود از بین می رود. با این حال، قرص ها یا پمادهای ضد ویروس بدون نسخه مانند آسیکلوویر یا پنسیکلوویر در داروخانه ها در دسترس هستند که اگر به درستی استفاده شوند، می توانند به کاهش علائم و تسریع زمان بهبودی کمک کنند.

برای مؤثر بودن این درمان ها، باید به محض ظاهر شدن نخستین علائم تبخال– زمانی که احساس گزگز، خارش یا سوزش در اطراف دهان خود دارید، زمانی که ویروس هرپس سیمپلکس در حال گسترش و تکثیر است،  اعمال شوند. بعید است استفاده از پماد ضد ویروس بعد از این دوره اولیه تأثیر زیادی داشته باشد.

اگر دچار تبخال شدید، توصیه های کلی که باید رعایت کنید عبارتند از:

• برای جلوگیری از کم آبی مقادیر زیاد مایعات بنوشید.
• از خوردن غذاهای اسیدی یا شور اجتناب کنید و غذاهای خنک و نرم بخورید.
• اگر مسواک زدن دندان ها برای شما دردناک است، دهانشویه ضد عفونی کننده استفاده کنید.
• به جای مالیدن پمادها روی زخم ها آنها را تنها بزنید.
• قبل و بعد از استفاده پمادهای ضد تبخال دست های خود را با آب و صابون بشویید.
• از لمس کردن تبخال خود بجز برای زدن پماد ضد تبخال خود اجتناب کنید و پماد تبخال خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.

اگر به طور مکرر تبخال شما عود می کند، به محض احساس گزگز که نشان می دهد تبخال در حال ایجاد شدن است، داروهای ضد ویروس استفاده کنید. شما باید پماد را تا پنج مرتبه در روز و به مدت چهار تا پنج روز استفاده کنید.

پماد‌های ضد ویروس تنها می‌توانند به بهبود تبخال فعلی شما کمک کنند. اما با استفاده از آنها نمی توانید برای همیشه از شر ویروس هرپس سیمپلکس خلاص شوید یا از بروز مجدد تبخال در آینده جلوگیریی کنید.

قرص های ضد ویروس معمولاً در درمان تبخال مؤثرتر از پماد‌ها هستند، اما اغلب صرفاً برای موارد شدیدتر تجویز می شوند.

پَچ های ضد تبخال

پَچ های تبخال حاوی ژل خاصی به نام هیدروکلوئید نیز موجود هستند که برای درمان زخم های پوستی مؤثر هستند و در طول دوره ای که تبخال در حال بهبود است روی آن قرار می گیرد تا آن را پنهان کند.

درمان های غیر ضد ویروسی

چندین پماد غیر ضد ویروسی نیز بدون نیاز به نسخه از داروخانه ها قابل تهیه هستند. این پماد‌ها به صورت خاص برای درمان تبخال طراحی نشده اند و به بهبود سریع تر آنها کمکی نخواهند کرد، اما ممکن است به کاهش هر گونه درد یا تحریکی کمک کنند. از داروساز خود بخواهید که یک درمان مناسب را به شما توصیه کند.

درد را می توان با مسکن هایی مانند ایبوپروفن یا پاراستامول نیز درمان کرد- هر دو به شکل مایع برای کودکان خردسال در دسترس هستند.

با این حال، اگر آسم یا زخم معده دارید یا در گذشته به آنها مبتلا بوده اید، ایبوپروفن مصرف نکنید.

به کودکان زیر 16 سال نباید آسپرین داده شود.

اگر تبخال دارید و باردار هستید با داروساز صحبت کنید.

درمان عوارض تبخال

اگر تبخال شما بویژه شدید است یا سیستم ایمنی بدن شما آسیب دیده است- برای مثال، اگر HIV دارید یا تحت درمان شیمی درمانی هستید- ممکن است در معرض خطر ابتلا به عوارض جدی باشید.

به عنوان مثال، خطر ابتلا به آنسفالیت یا گسترش عفونت به سایر قسمت های بدن، مانند چشم ها، افزایش می یابد.

اگر در معرض خطر هستید با پزشک عمومی خود صحبت کنید. آنها ممکن است قرص های ضد ویروس تجویز کنند و شما را برای درمان تخصصی ارجاع دهند.

نوع درمان توصیه شده به وخامت علائم تبخال و عارضه ای که باعث ایجاد مشکل شده است بستگی دارد.

به عنوان مثال، اگر شما دچار کراتوکونژونکتیویت هرپتیک- نوعی عفونت ثانویه چشم- شده اید، ممکن است نیاز باشد به متخصص چشم پزشک مراجعه کنید.

ژنژیووستوماتیت

اگر شما یا فرزندتان در نتیجه عفونت اولیه هرپس سیمپلکس دچار تورم و درد لثه ها (ژنژیووستوماتیت) شدید، به داروساز مراجعه کنید. آنها می توانند برای کمک به کاهش علائم درمان هایی را شما پیشنهاد دهند.

اگر عفونت دردناک است، ممکن است داروساز شما استفاده از داروی ساختنی حاوی بنزیدامین را پیشنهاد دهد، که به صورت دهانشویه یا اسپری دهانی موجود است، تا به تسکین درد در دهان یا گلو کمک کند.

مسواک زدن دندان ها نیز ممکن است به دلیل تورم لثه ها دردناک باشد. ممکن است داروساز شما استفاده از دهانشویه ضد عفونی کننده را پیشنهاد دهد. این به جلوگیری از عفونت های ثانویه کمک می کند و همچنین اگر نتوانید دندان های خود را به طور موثر مسواک بزنید، تجمع پلاک را کنترل خواهد کرد.

مانند درمان تبخال، هر گونه درد یا تب را می توان با استفاده از ایبوپروفن یا پاراستامول درمان کرد.

در موارد نادر ژنژیووستوماتیت، ممکن است لب های شما در برخی نقاط به هم بچسبند. استفاده از کرم های محافظ لب موجود در داروخانه ها به جلوگیری از این امر کمک خواهد کرد.

کم آبی بدن

اگر شما یا فرزندتان به ژنژیووستوماتیت مبتلا هستید، نوشیدن مقدار زیاد مایعات برای جلوگیری از کم آبی (دهیدراته شدن) بدن مهم است. کودکان خردسال بویژه در معرض خطر هستند زیرا ممکن است به دلیل درد در دهان خود از خوردن یا نوشیدن اجتناب کنند.

مهم است که مراقب علائم کم آبی بدن باشید، از جمله:

• سردرد
• خستگی
• تحریک پذیری
• سبکی سر
• کاهش میزان ادرار

اکثر موارد ژنژیووستوماتیت در عرض 7 تا 14 روز بهبود می یابند، گرچه ممکن است بهبود کامل زخم ها تا سه هفته طول بکشد.

درمان تخصصی

اگر شما یا فرزندتان بعد از دو هفته همچنان علائم ژنژیووستوماتیت را دارید یا عفونت شدید است، ممکن است داروساز به شما توصیه کند که با پزشک عمومی خود تماس بگیرید، که ممکن است او نیز شما را برای درمان تخصصی ارجاع دهد.

اگر باردار هستید یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید، ممکن است مراجعه به متخصص برای ژنژیووستوماتیت نیاز باشد.

اگر نوزاد تازه متولد شده ای دارید که به ژنژیووستوماتیت مبتلا شده است، او را نزد پزشک عمومی ببرید، زیرا ممکن است برای درمان تخصصی نیاز به ارجاع داشته باشد.